مقایسه روش های مختلف ماندگاری رطوبت خاک در سامانه های سطوح آبگیر واقع در منطقه خواجه تبریز

افزایش رو به رشد تلفات منابع آب و خاک موجود در عرصه حوزه های آبخیز که در چند دهه اخیر با افزایش بهره برداری غیر اصولی از منابع شدت فزاینده ای یافته، ضمن تشدید سیر قهقرائی حوزه ها و افزایش نرخ مهاجرت، موجبات کاهش تولید و درآمد روستائیان را نیز فراهم نموده است. در این راستا بکارگیری سیستم های استحصال آب باران به عنوان راه کاری مناسب در استفاده بهینه از بارش های فصلی و باهدف ذخیره رواناب ها و افزایش کمی و کیفی محصولات زراعی ضروری است [روغنی ]. تحقیق حاضر که در عرصه ایستگاه تحقیقات آبخیزداری منطقه خواجه تبریز انتخاب گردیده است، در تقسیم بندی اقلیمی جزء منطقه نیمه خشک و سرد بوده و از سازندهای مارنی آسیب پذیر به فرسایش تشکیل شده است. خاکهای منطقه از نظر بافتی لوم رسی سیلتی تا لوم رسی شناسایی گردیدند. روش کار براساس اجزای سامانه سطوح آبگیر لوزی شکل به ابعاد 260*260 سانتیمتر انجام گرفته است. به منظور تمرکز رواناب، در انتهای هر سامانه چاله ای به عمق و قطر به ترتیب 70 و 65 سانتیمتر حفر گردید. در این مرحله به وسیله 4 تیمار کوزه سفالی به ارتفاع 70 سانتیمتر و قطر 10 سانتیمتر، پرلیت با مخلوط حجمی 1-1-2 از پرلیت ماده الی خاک، تیمار فیلتر سنگریزه ای و تیمار شاهد، در قالب طرح آزمایشی بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و در طی سالهای 1382 تا 1384 اجرا شد . آماربرداری از میزان رطوبت در هر سامانه به روش انعکاس سنج زمانی و از عمق 70-0 سانتیمتری انجام و نتایج برای هر سال به طور مستقل مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان می دهد که استفاده از روشهای مذکور در ذخیره رطوبتی خاک نسبت به شاهد اختلاف معنی دار در سطوح احتمال 1 و 5 درصد دارد. بررسی های انجام شده نشان می دهد که افزایش ذخیره رطوبتی در ماههای خشک سال به تیمار پرلیت و در ماههای تر به تیمار فیلتر سنگریزه ای و پس از آن به کوزه تعلق دارند.

کلیدواژه ها:

سطوح آبگیر ، پرلیت ، پروفیل خاک ، ، ماندگاری رطوبت