مطالعه هرزآبهای شرق کشور و بررسی زمینه های کنترل و استحصال آن (مطالعه موردی مرز سیستان و افغانستان)

استفاده نامعقول از منابع طبیعی کشور جهت رفع نیاز غذایی، رشد تلفات منابع آب و خاک را در پی دارد. چنین روندی باعث سیر قهقرائی و افزایش نرخ تولید رسوب و کاهش عمر مفید مخازن سدها و در نهایت کاهش تولید را به همراه داشته است. بخش زیادی از رواناب های ناشی از نزولات آسمانی در حوضه های مرزی بدون هیچ کنترل و بهره برداری از مرزها خارج و یا به کویرها وارد و تبخیر می گردد. این تحقیق در پی پتانسی لیابی هرز آب های شرق کشور در مرز سیستان- افغانستان و بررسی زمینه های کنترل و استحصال آن است. برای اجرای این پژوهش ابتدا مطالعه کتابخانه ای در خصوص حوزه های آبخیز و رودخانه های مرزی صورت گرفت و بر طبق نقشه های توپوگرافی 1:50000، 250000، زمین شناسی و عکس های ماهواره ای، محدوده حوزه آبخیز شرق کشور (مرز افغانستان با منطقه سیستان) و همچنین زیر حوضه های آن مشخص و نقشه های، توپوگرافی و کاربری اراضی تهیه و بر اساس آنها بازدیدهای صحرایی انجام پذیرفت و اقدام به شناسایی تکرار سیل و آمار هواشناسی، وضعیت هیدرولوژی، فیزیوگرافی، اقتصادی- اجتماعی، کشاورزی و کاربری اراضی زیر حوزه های آبخیز مورد مربوطه شد. نتایج نشان داد که کاربری بخش عمده ای از زیر حوضه ها شامل زمین های لخت،مرتع فقیر و درختچه های تنک و مسیل می باشد که به دلیل فقر پوشش گیاهی، تخریب خاک،بهره برداری غیر اصولی از منابع طبیعی ضریب هرزآب آن بالاست و بخش مهمی از آنها به خارج از مرزها در منطقه گود زره افغانستان هرز می رود. براساس معادلات تجربی و بررسی های میدانی، میزان هرزآب های منطقه 308172460 متر مکعب برآورد شد که بخش مهمی از آنها به مراتع منطقه شیله و تاسوکی قابل انتقال می باشد.

کلیدواژه ها:

منطقه شیله ، وضعیت هیدرولوژی ، هرزآب ، سیستان ، رودخانه های مرزی