بررسی آلودگی نیترات و منشأیابی آن در آب های زیرزمینی دشت هرزندات

نیترات یکی از مهمترین آلوده کننده های آب های زیرزمینی است که بررسی وضعیت و منشأیابی آن در آب های زیرزمینی از اهمیت فراوانی برخوردار است. هدف این پژوهش، کسب شناخت لازم در خصوص میزان آلودگی آبهای زیرزمینی به نیترات در دشت هرزندات و به کارگیری اقدامات کنترل آلودگی است. تعداد ۱۶ نمونه آب زیرزمینی از منابع آبی مختلف شامل چاه ها، چشمه ها و قنات ها در مهر ماه سال ۱۳۹۲ در محدوده دشت هرزندات جمع آوری شده و برای ۱۵ پارامتر کیفی آب، آنالیز صورت گرفته است. مقدار غلظت کاتیونها و آنیونهای اصلی، نیترات،pH،هدایت الکتریکی (EC)، مجموع نمکهای محلول (TDS)، سختی کل (TH)، نسبت جذب سدیم (SAR) و درصد سدیم (Na%) برای نمونه ها اندازه گیری شد و نتایج به دست آمده با استانداردهای بین المللی آب آشامیدنی مقایسه گردید. نتایج نشان داد که غلظت نیترات در آبهای زیرزمینی بخشی از دشت هرزندات از حد استاندارد ( ۴۵ میلی گرم در لیتر بر اساس استاندارد آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا، ۱۹۹۰ ) بیشتر است. دامنه تغییرات غلظت نیترات در مدت مطالعه در آبهای زیرزمینی منابع آبی مختلف از 4/75 تا 191 میلی گرم در لیتر بود. بیشترین آلودگی نیترات در آب های زیرزمینی مربوط به مناطق روستایی و مناطق کشاورزی بود که از کیفیت مطلوبی برخوردار نبودند. مقدار EC نمونه آبهای زیرزمینی منطقه مورد مطالعه از ۵۱۰ تا ۷۶۰۰ میکروزیمنس بر سانتیمتر، TDS از 470 تا 7460 میلی گرم در لیتر و سختی کل از ۱۱۷ تا ۱۸۹۵ میلی گرم در لیتر متغیر است. بیشترین غلظت نیترات در آب های زیرزمینی مربوط به مناطق قره بلاغ، عریان تپه- شورکهریز، زال و عریان تپه و به ترتیب 191، 72، 49/5 و 48 میلی گرم در لیتر بود که منشأ این آلودگی نشت فاضلاب خانگی روستایی به داخل آب های زیرزمینی و فعالیت های شدید کشاورزی است.

کلیدواژه ها:

آب زیرزمینی ، دشت هرزندات ، کیفیت آب ، آلودگی نیترات