علی بن عباس اهوازی میراث دار مکتب طبی جندی شاپور

علی بن عباس مجوسی اهوازی، پزشک و روانشناس برجسته ایرانی، در قرن چهارم ه.ق، همزمان با دوران حکومت دانش پرور آلبویه که دوره رنسانس اسلامی نامیده شده است، چشم به جهان گشود و با تحصیل علم از مشاهیر و برجستگان علم طب گردید. او به همراه استادش، ابوماهر شیرازی، پایه گذار مکتب پزشکی شیراز، نقطه عطفی در سیر درمانگریایران و تمدن اسلامی محسوب میگردد. بر این مبنا و در مقابل این پرسش اساسی که اثر مهم طبی علی بن عباس دارای چه ویژگی مشخص و بارزی نسبت به آثار طبی پیشین و معاصرش بوده است، گفتنی است که با بررسی کتاب الملکی و پژوهشهای صورت گرفته درباره شخصیت، اساتید و اثر مهم اهوازی، با رویکردی توصیفی- تحلیلی بدین نتیجه نایل میگردیم که اهوازی در کتاب پرارج خود به نام کامل الصناعه الطبیه یا الملکی ، برای اولین بار طب عملی را با طب نظری همراه گردانید. او در باب دوم این کتاب، پندنامهای را به رشته تحریر درآورد که از سوگندنامه بقراط جامع تر بوده و اصول منطقی راجی روزگار خود را به آن افزوده است. وی هنگام نوشتن این کتاب علاوه بر دانش پیشینیان، از تجارب و مشاهدات خویش نیز بهره جسته و اکتشافات زیادی از خود برجای نهاده است و بر اساس این ویژگی ممتاز بود که دانشمند مذکور نخستین پزشک ایرانی است که کتابهایش به لاتین ترجمه شدهاند. بدین سان با عطف بدین مهم که دریافت روشها و شیوه های عملی و موثر، با مطالعه و شناخت تفاوت دیدگاه های مطرح در گذشته و امروز (سنتی و مدرن) امکان پذیر است؛ مطالعه اسناد طبی مهمی همچون الملکی که تنظیم وطبقه بندی آن به کتابهای امروزی شبیه است، توجیه کننده راهکارهای مختلفی است که در گذشته برای تشخیص، انتخاب درمان و کسب دانش طب در پیش میگرفتند. از این رو احیای طب سنتی ایران، منجر به ارتقاء روشهای تشخیصی درمانی در تمدن نوین اسلامی خواهد بود.

کلیدواژه ها:

مکتب جندی شاپور ، کامل الصناعه الطبیه ، کتاب الملکی ، پندنامه ، اخلاق پزشکی ، حقوق بیمار