ورود مواد زاید جامد شهری به محیط زیست(اراضی کشاورزی) و پیامدهای آن

در ده ههای گذشته، افزایش معنیداری در تولید لجن فاضلاب حاصل از فعالیتهای شهری وجود داشته است. در حال حاضر از لجن فاضلاب به صورت صنعتی، مواد سوختنی و کمپوست در مزارع استفاده میگردد. می توان گفت لجن فاضلاب یکی از پسماندهای آلی حاصل از فاضلاب شهری است که کاربرد آن به عنوان کود در اراضی کشاورزی علاوه بر تامین برخی عناصر غذایی گیاهی، به دلیل داشتن ترکیبات سمی از معضلات و چالشهای مهم محیط زیست در عرصه کشاورزی و یکی از منابع مهم آلاینده خاک میباشد. تولید سالانه لجن در دنیا رو به افزایش میباشد. از جمله گزینه های پیش رو برای دفع لجن فاضلاب از تصفیه خانه ها میتوان، کاربرد در زمین، دفن در زمین، سوزاندن و ریختن در اقیانوس را نام برد. از بین گزینه های یاد شده، مورد اول به دلیل منافع اقتصادی و کاهش هزینه های خرید کود برای کشاورزان، ارجحیت دارد. ولی مسیله ای که باعث میشود کاربرد لجن در زمین با مشکل مواجه شود، اغلب ناشی از وجود مقادیر بالای عناصر سنگین در لجن فاضلاب میباشد. که باعث سمیت و آلودگی در خاک میشود. عناصر سنگین در مقادیر بالا، اثر سمیت برای موجودات خاکزی، گیاهان و حیوانات دارند و پس از ورود به چرخه غذایی انسان باعث بروز سمیت در انسان میشوند.با توجه به فقر مواد آلی در خاک های مناطق خشک و اینکه ماده آلی در خاک نقش موثری در حفظ مواد غذایی و آب داشته و همچنین از تخریب خاک جلوگیری می کند استفاده از ترکیبات آلی بیولوژیک در اراضی کشاورزی در دنیا جهت افزایش مواد آلی و مواد غذایی خاک صورت گرفته و جایگزین کود شیمیایی می گردد. از طرف دیگر ترکیبات سمی همراه این ترکیبات آلی را نباید از نظر دور داشت و پایش خود ترکیبات و محیط زیست تحت استفاده آنها از جمله عرصه کشاورزی و اثرات این ترکیبات بر خاک و گیاه جهت یافتن محدودیتها و مزیتهای مربوطه یک نیاز حیاتی است. لذا کاربرد لجن فاضلاب بر پایه مدیریت صحیح و رساندن ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و میکروبی آن در سطح استانداردهای بین المللی می تواند از ارزش های بالقوه این منبع به نحو شایسته و مطلوبی برخوردار گردد. با توجه به اینکه بررسی منابع نشان می دهد استفاده کوتاه مدت این ماده نمی تواند زیانی به گیاه برساند و در طولانی مدت باعث تجمع عناصر سنگین در خاک شود، می توان از این ماده به عنوان کود در کشاورزی با رعایت ملاحظات زیست محیطی، انجام پایش مداوم خاک، آب و گیاه، تهیه فرمول راهنما و تعیین میزان کاربرد لجن در واحد سطح و جلوگیری از انتشار آلاینده های شیمیایی و آلی به محیط زیست از جمله عرصه کشاورزی از آن استفاده بهینه نمود. پایش منابع پایه آب و خاک و محصولات تولیدی از نظر بار میکروبی و آلاینده های آلی و معدنی در استفاده از لجن فاضلاب یک ضرورت است. پیشنهاد می گردد اولا تهیه فرمول راهنما برای کاربرد لجن فاضلاب در هر منطقه با توجه به ترکیب شیمیایی لجن فاضلاب و خصوصیات فیزیکو شیمیایی خاک منطقه انجام شود. به طوری که با توجه به فرمول راهنما استفاده لجن توصیه شده و از آلودگی منابع پایه و محصولات تولیدی جلوگیری می گردد. ثانیا تا زمانی که انجام عمل پالایش در تصفیه خانه های فاضلاب شهری کشور ناقص صورت گرفته و به عبارتی تصفیه ثانویه انجام نمی گردد بار میکروبی و آلودگی شیمیایی پساب و لجن خروجی فاضلاب وجود داشته و استفاده از آنها در عرصه کشاورزی هم فرصت و هم تهدید جدی به شمار می رود. لذا برای تولید محصول سالم، پایش مداوم محصولات یا پسماند خروجی لازم و حیاتی است.

کلیدواژه ها:

ترکیب آلی بیولوژیک شهری(لجن فاضلاب) ، محیط زیست ، فلزات سنگین و حد مجاز