پیدایش و ویژگی های ساخت کالبدی شهرهای ایرانی اسلامی

بسیاری از شرق شناسان، برای متهم کردن دین مبین اسلام به دوری از مدنیت، به بررسی مغرضانه تاریخ شهرسازی پس از ظهور اسلام پرداختند. ان ها با ذهنیت و تصوری که از پیش درباره ساختار شهر اروپایی و عوامل موثر در شکل گیری ان داشتند، به نقد و بررسی شهر اسلامی پرداختند تا در نهایت نتیجه بگیرند که طراحی و ساختار شهر اسلامی، فاقد اصالت تقلیدی ناشیانه از سبک های شهر رومی، یونانی بوده است. نکته مهم این است که در حال حاضر برخی از صاحب نظران اساسا در تعبیر شهر اسلامی تردید دارند و استفاده از آن را رد می کنند. بسیاری از مطالعات انجام شده با هدف توجیه علل برتری تمدن غرب بر دیگران و بیان ریشه های عقب ماندگی ملل است در اغلب نوشته ها، اسلام عامل موثری در شکل گیری کالبدی شهر تلقی نشده و کانون توجه بیشتر به تاثیر اقلیم، ساختار عشیرتی، نیازهای دفاعی و تجاری در بافت شهر بوده است. تا قرن پیش، مطالعات اروپایی در باب تاریخ شهر عملا نمونه های متعلق به دیگر فرهنگ را نادیده می گرفت در مورد شهرهای عربی اسلامی نیز به گونه ای رفتار می شد که گویی تجسم زوال و رکودند شهر اسلامی به نوعی ضد شهر تبدیل شد که اروپاییان در ان گذشته خود را می دیدند. در این مقاله سعی بر این شده است که مامی وجوه کالبدی شهرهای اسلامی در منطقه خاورمیانه وبه به ویژه در ایران مورد بررسی قرار گیرد و وجوه مشترک ان به نمایش گذاشته شود.

کلیدواژه ها:

شهر اسلامی ، شهر ایرانی اسلامی ، کالبد شهر ایرانی اسلامی ، مشخصات کالبدی