ادبیات عامه؛ نگاه ویژه به فولکلور شهرستان صائین قلعه

مقاله پیش رو تلاشی است برای شناساندن فرهنگ و ادبیات عامه بخشی از میهن مان یعنی شهرستان صائین قلعه در استان زنجان، تا با نشان دادن اندیشه ها، رفتارها و تمامی جلوه های فرهنگ شفاهی و هنرهای عامه گذشتگانمان، ریشه های خود را بیشتر بشناسیم و با درک آن به احیای ویژگی های مثبت گذشته و زدودن تیرگی ها و ناراستی های رفتارها و باورهایمان برخیزیم؛ که کلید تحول بنیادین یک جامعه، ساختن فرهنگ آن و تربیت انسان هایی فرهیخته است. در این نوشتار نگارنده با آوردن فشرده ای از نظرات دانشمندان علوم انسانی با رویکردهای مختلف اثبات گرایی، ساختارگرایی، پدیدارشناسانه و هرمنوتیک، ضرورت پرداختن به گفتارها و رفتارهای افراد هر جامعه و تاویل آنها را برای فهم و تحلیل درست ساختار آن جامعه اثبات کرده است. سپس فرهنگ عامه صائین قلعه در چهار بخش: ادبیات عامیانه، هنرهای عامیانه، جشن ها، آیین ها و باورهای عامیانه بررسی شده و پس از تقسیم هر بخش به شاخه های جداگانه نمونه های هر شاخه ارائه شده است؛ ضمن اینکه نگارنده در آوردن نمونه نگاهی به ذهنیت کلی ترک زبانان و چگونگی انعکاس آن در فولکلور عامه آذربایجان داشته و وجوه اشتراک یا تفاوت آنها را نیز به طور خلاصه بیان کرده است. در بررسی ادبیات عامیانه صائین قلعه به لالایی ها، ترانه ها، قصه ها و افسانه ها، اسطوره ها، ضرب المثل ها و چیستان ها پرداخته شده است.هنرهای عامیانه این منطقه نیز در پنج بخش رقص ها، موسیقی ها، نمایش ها، صنایع دستی و بازی ها بررسی شده و در بخش جشن ها و آیین ها چهار آیین زایمان و تولد، ازدواج، عزاداری و آیین های مذهبی این شهرستان بیان شده است. همچنین به باورهای عامیانه مردم صائین قلعه اشاره شده است. روش تحقیق نگارنده مراجعه به کتاب های حوزه فرهنگ و ادبیات عامه و نیز جستوجوی میدانی و ارائه نمونه ها از زبان اهالی بوده است.

کلیدواژه ها:

ادبیات عامیانه ، فولکلور ، صائین قلعه ، فرهنگ عامه