بررسی عملکرد دانه و روغن لاینهای خاردار گلرنگ پاییزه Carthamus tinctorius L.) تحت شرایط دیم در مناطق معتدل سرد کشور

به منظور ارزیابی لاین های خاردار گلرنگ در کشت پاییزه در مناطق معتدله تحت شرایط دیم یک آزمایش تکراردار با طرح بلوکها کامل تصادفی در سه ایستگاه سرارود کرمانشاه ، شیروان چرداول ایلام و شیروان خراسان شمالی طی سال زراعی 88-87 اجرا شد. 18 لاین برتر خاردار گلرنگ بهمراه دو رقم سینا و زرقان 279 بعنوان ارقام شاهد از لحاظ برخی خصوصیات زراعی مورد بررسی قرار گرفتند. پس از تجزیه واریانس ساده صفات زراعی در هر مکان ،تجزیه واریانس مرکب با فرض ثابت بودن اثر ژنوتیپها و تصادفی بودن اثر مکانها انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب عملکرد دانه در کلیه مکانها نشان مکان معنیدار  داد که اثرات ژنوتیپ ، مکان و اثر متقابل ژنوتیپ است. ژنوتیپ های مورد بررسی از لحاظ درصد روغن دانه با فاکتور مکان اثر متقابل معنی داری نشان ندادند. از نظر محتوی روغن دانه لاینPI 304408 بالاتر از 28 درصد) بیشترین درصد روغن را دارا بود بیشترین میزان محصول دانه به ژنوتیپ هایPI613394 930 کیلوگرم در هکتار) سینا ( 844 کیلوگرم در هکتار) وPI537693 806 کیلوگرم در هکتار) تعلق داشت. یستگاه شیروان چرداول ایلام نسبت به ایستگاههای سرارود و شیروان خراسان از لحاظ عملکرد دانه ( به ترتیب 808 و 638 کیلوگرم در هکتار) افزایش معنیدار نشان داد. صفت عملکرد دانه به عنوان یکی از مهمترین صفات بیشترین همبستگی را در ایستگاه سرارود با جزء عملکرد تعداد دانه در قوزه در سطح احتمال 1 درصد و ایستگاه ایلام با اجزای عملکرد تعداد قوزه در بوته در سطح احتمال 1 درصد و تعداد دانه در قوزه در سطح احتمال 5 درصد داشت. در ایستگاه شیروان عملکرد دانه ارتباط مجزایی با هیچیک از اجزای عملکرد نشان نداد برای تعیین سازگاری عملکرد دانه از روشرتبهبندیRanking)شاخص لین و بینزPi) و مقایسه فاصله لاینها بایک ژنوتیپ ایدهال از طریق بایپلات از اثرات ژنوتیپG)+اثر متقابل ژنوتیپ ×مکانGL)بنامGGL بای پلات استفاده شد. سازگاریعملکرد لاین پرمحصول613394PI تایید شد.

کلیدواژه ها:

گلرنگ زراعی ، خارداری ، دیم ، روغن دانه ، عملکرد دانه ، سازگاری