مکان گزینی نواحی صنعتی روستایی با روش تاکسونومی عددی (مطالعه موردی: استان مرکزی)

ایجاد و استقرار صنایع در مناطق روستایی را می توان از مصادیق بارز تمرکززدایی صنعتی در راستای برنامه ریزی های منطقه ای و ناحیه ای به منظور توسعه روستاها و نواحی روستایی به حساب آورد که طی چند برنامه اخیر توسعه کشور در قالب احداث نواحی صنعتی روستایی در کشور، بدان پرداخته شده است.هدف عمده تحقیق آن است که با در نظر گرفتن همزمان تمامی عوامل محیطی، اقتصادی و اجتماعی موثر در مکان گزینی صنعتی (در قالب 53 متغیر معرفی شده) بهینه ترین مکان ها را از میان 19 منطقه روستایی مورد بررسی در استان مرکزی برای استقرار نواحی صنعتی شناسایی و معرفی نماید. در تحقیق حاضر 9 ناحیه صنعتی فعال (دارای مجوز بهره برداری) و 10 مکان کندیدا (دارای مجوز تاسیس) برای احداث این نواحی در استان مرکزی، به منظور ارزیابی وضعیت موجود و برنامه ریزی بهینه برای آینده، در سال 1393 مورد مطالعه قرار گرفته است. پتانسیل ها و عوامل مختلف محیطی و جغرافیایی و شاخص های متعدد توسعه اقتصادی و اجتماعی موثر در جایابی و استقرار اینگونه نواحی در دهستان های 19 گانه مورد بررسی، در قالب نزدیک به 50 متغیر (20 شاخص)، مورد مطالعه و اندازه گیری قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها با بهره گیری از مدل ریاضی آنالیز تاکسونومی عددی و روش های آماری چند متغیره آنالیز خوشه ای و تحلیل عاملی انجام شد و ترتیب اولویت مکان های 19 گانه برای احداث نواحی صنعتی روستایی و همچنین درجه بهینگی مکانی آنها بدست آمد. براساس نتایج بدست آمده، از میان 9 ناحیه فعال تنها 4 مورد در میان اولویت های اول تا دهم واقع شده اند (اولویت های 2،3،5 و 9) و 5 مورد دیگر در اولویت های یازده، سیزده، چهارده، هجده و نوزده قرار گرفتند. از میان 10 مکان کاندیدا نیز 5 مورد اولویت های برتر را به خود اختصاص داده اند (اولویت های 1،4،6،7 و 8). بنابراین در این 5 مورد پیگیری امر احداث نواحی صنعتی منطقی بوده و در موارد دیگر این عملیات بایستیمورد تجدید نظر قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

مکان گزینی ، نواحی صنعتی روستایی ، تاکسونومی عددی ، استان مرکزی