ارزیابی تنوع صفات محتوای پروتئین دانه، عملکرد و کارایی زراعی مصرف نیتروژن در گندم نان

به منظور مطالعه اثر نیتروژن بر عملکرد، پروتئین دانه و کارایی زراعی مصرف نیتروژن این پژوهش در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، و دو اسپلیت برای دو سطوح کودی صفر و 200 کیلوگرم نیتروژن با 81 رقم و توده بومی انجام شد. تجزیه واریانس نشانگر تنوع بسیار بالای صفات در ژنوتیپ ها بود. اثر نیتروژن در سطح احتمال 1% در صفت سختی دانه و عملکرد پروتئین دانه و در سطح احتمال 5% بر روی عملکرد دانه، کارایی مصرف نیتروژن، محتوای نیتروژن دانه، وزن هزار دانه و درصد جذب آب داشت. اثر متقابل نیتروژن در ژنوتیپ در همه صفات اختلاف بسیار معنی داری نشان داد. ارقام قوبوستان و چمران بیشترین افزایش عملکرد دانه و بیشترین وزن هزار دانه در گونش لی و Bc-15 وجود داشت. بیشترین کارایی زراعی مصرف نیتروژن در ارقام قوبوستان و کوهدشت و کمترین در توده های بومی Bc-12 و Bc-16 دیده شد. دستیابی به کارایی عملکرد بالا بر اساس میزان جذب بالای نیتروژن و عملکرد بالا امکان پذیر می باشد. نیتروژن، ژنوتیپ و اثر متقابل نیتروژن x ژنوتیپ بترتیب در سطح احتمال 5%، 1% و 1% بر محتوای نیتروژن دانه تأثیر معنی دار گذاشت. مقایسه میانگین نشانگر محتوای نیتروژن در توده های بومی بیشتر از ارقام می باشد. عدد زلنی در توده های بومی بیشتر از ارقام اصلاح شده بود. مقایسه میانگین پروتئین دانه ارقام با توده های بومی نشانگر برتری 0/2 درصدی در توده های بومی نسبت به ارقام اصلاح شده بود. بیشترین درصد پروتئین بترتیب در توده های بومی Kc-259, Kc-435 و Kc-987 بترتیب با 12/87، 12/85 و 12/82 درصد بودند. نتایج تجزیه کلاستر با استفاده از روش می نیمم وارد 81 ژنوتیپ را در دو دسته گروه بندی کرد. گروه اول با 60 فرد شامل توده های بومی و اکثر ارقام اصلاح شده بعلاوه دو توده بومی Kc-345 و Kc-6127 در گروه دوم قرار گرفتند. دسته اول با خصوصیات درصد پروتئین، عدد زلنی، سختی دانه، گلوتن مربوط و محتوای نیتروژن دانه بالا ولی وزن هزار دانه، عملکرد دانه عملکرد پروتئین پائین از گروه دوم متمایز گردید.

کلیدواژه ها:

گندم ، کود اوره ، کارایی مصرف نیتروژن ، پروتئین دانه