کاوشی در مضامین آزادی و آزادگی در شعر بیدل دهلوی

یکی از بزرگترین نعمت های خداوند متعال به انسان و عالی ترین منبع رشد و کمال بشر، آزادی و آزادگی است. این مهم بارها و به شکل های گوناگون، مستقیما یا غیر مستقیم، در آیات قرآن کریم و احادیث اسلامی مورد تاکید قرار گرفته است. عرفا و شعرای فارسی گوی و فارسی دان نیز، به تبع منویات دین مبین اسلام در این باره شعر ها سروده و این واژه ها و یا مترادفات و هم مضمون های آن ها را در آثار خود به انحای مختلف به کار گرفته اند؛ به عنوان مثال حافظ خود را غلام همت آن می داند که در زیر چرخ کبود از هر چه رنگ تعلق پذیرد آزاد باشد و ... در این راستا، نیم نگاهی به دیوان اشعار بیدل دهلوی معلوم می کند که ایشان نیز در کاربرد واژه های آزاد، آزاده، آزادی و آزادگی همت والایی داشته و با به کار گیری این واژه ها در بیش از 260 بیت، گوی سبقت را از دیگر شاعران ربوده است با این اوصاف، هدف این مطالعه بررسی معانی و مضامین ابیاتی از بیدل دهلوی قرار گرفت که در آن ها یکی از واژه های آزادی و آزادگی به کار رفته تا معلوم گردد بیدل با این کلمات به دنبال چه مضامینی بوده است. برای همین منظور، از روش های تحقیق کیفی، روش توصیفی تحلیلی به عنوان روش این مطالعه تعیین گردید و با استفاده از ابزار کتابخانه ای و سندکاوی، در خصوص معانی و مضامین این واژه ها، مطالعه شده، سپس آن موارد در دیوان بیدل تحلیل گردید و معلوم شد که بیدل، آزادگی و آزادی را مترادف هم به کار می گرفته و با هر دو کلمه، اغلب ترک تعلقات دنیوی را منظور می کرده است و پیوسته تعلقات را مانعی برای رسیدن به حق و حقیقت می دانسته است

کلیدواژه ها:

آزادگی ، آزادی ، بیدل دهلوی ، تعلقات دنیوی