بررسی مفهوم عشق و مضامین مربوط به آن در دیوان بیدل دهلوی

عشق، آتشی است که در دل واقع میشود و محبوب را میسوزاند. عشق دریای بلا و جنون الهی است، قیام قلب است با معشوق بلاواسطه و آن مهمترین رکن طریقت است که تنها انسان کاملی که مراتب ترقی و تکامل را پیموده است، درک می کند. اصلی ترین موضوع شعر غنایی عشق و مهم ترین رکن مضامین عاشقانه معشوق، است. معشوقی که در ادوار مختلف شعر فارسی تحول یافته است. این تغییر و تحول زاییده شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه عصر شاعر است. بر این اساس، معشوق گاهی در اختیار عاشق بوده است یعنی جزوی از دارایی های عاشق به شمار میآمده است، گاهی نیز لباس رزم به تن کرده و در میدان جنگ حضور می یابد و گاهی نیز در کوی و محله ظاهر گشته و عاشقان را به دنبال خود میکشاند. بر اساس نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر میتوان گفت که در دیوان بیدل دهلوی، عشق کاربرد زیادی دارد؛ او عشق را امری بسیار مهم و مسیر آن را بس دشوار خوانده است، مقوله ای که بسیاری از عارفان، بدان اذعان دارند. بیدل، عقل و علم را دو ابزار ناکارآمد در برابر عشق دانسته است. از منظر بیدل، همه حوادث عالم، تحت تاثیر عشق قرار دارند. باید گفت که درصد زیادی از غزل های بیدل اصلا عاشقانه نیستند و او به موضوعات دیگری فکر کرده است که در چارچوب دین، اخلاق و فلسفه و شعر بوده است والبته کار به جایی می رسد که گاهی در یک غزل تنها یک بیت آن عاشقانه است

کلیدواژه ها:

بیدل دهلوی ، سبک هندی ، عشق ، شوریدگی ، سیمای معشوق.