بررسی ملاحظات زیست محیطی در برنامه های توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی با تأکید بر برنامه چهارم و پنجم توسعه

آلودگی هوا در کلان شهرها، وضعیت ناپایدار زیست بوم های حساس و شکننده نظیر دریاچه ارومیه، تخریب و تغییر کاربری اراضی و بسیاری از معضلات زیست محیطی در حال حاضر از جمله دغدغه هایی است که ذهن فعالان بخش محیط زیست و قانون گذاران را به خود اختصاص داده است. به همین روی و به منظور رفع این دغدغه بخش هایی از برنامه های توسعه اقتصادی 5 ساله که از سال 1368 با شروع برنامه اول توسعه شروع شده است به مباحث زیست محیطی اختصاص داده می شود. برای بررسی روند ملاحظات زیست محیطی در برنامه های توسعه ای، به لحاظ تعداد قوانین در نظر گرفته شده و همچنین بعضاً محتوای برخی از آنها، برنامه اول تا برنامه پنجم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که به لحاظ تعداد قوانین، تا برنامه چهارم شاهد سیر صعودی بوده ولیکن در برنامه پنجم شاهد افت محسوسی در این زمینه می باشیم. اختصاص فصل جداگانه در برنامه چهارم برای مقوله محیط زیست و همچنین تصویب برخی مواد قانونی خاص از جمله ماده 69 و تأسیس صندوق ملی محیط زیست در کنار برآورد ارزش اقتصادی منابع زیست محیطی از نقاط بارز برنامه چهارم بوده که با لحاظ نگاه ویژه به مدیریت تالاب ها و همچنین تشکیل سازمان توسعه و عمران دریا در برنامه پنجم قوام بیشتری پیدا نموده است. به هر حال عدم تصویب به موقع آئین نامه های اجرایی موارد قانونی در نظر گرفته شده در بازه زمانی برنامه توسعه و عدم استمرار برخی از قوانین که تابع شرایط بلند مدت تری می باشد در کنار کیفی بودن قوانین تصویبی، رسیدن به اهداف در نظر گرفته شده را کمی دور از دسترس می نمایاند.

کلیدواژه ها:

برنامه های توسعه ، محیط زیست ، توسعه پایدار ، مدیریت زیست بومی ، برنامه ریزی