تحلیل سیر تاریخی فمینیسم بر تحولات تعلیم و تربیت با تاکید بر دیدگاه امام علی (ع) و لاکان

این مقاله به مطالعه و بررسی دیدگاه لاکان و نقد آن با توجه به آموزه های دینی با تکیه بر سخنان امام علی ( ع) پرداخته وسعی دارد مبانی تربیتی فمینیسم را در نظام تعلیم و تربیت نقد و بررسی کرده و به بیان مبانی تعلیم و تربیت اسلامی وتاثیرات مثبت ان در تربیت و تعالی انسان ها بپردازد. پژوهش حاضر با رویکردی کیفی- تطبیقی با روش فرانک هیکلر در پی مقایسه دو دیدگاه تربیتی اسلام از منظر امام علی ( ع) و فمینیسم لاکانی می باشد و هدف آن اثبات درستی نظریه اسلامو ابطال نظریه فمینیسم در حوزه تعلیم و تربیت استجوهره فمینیسم آن است که حقوق، مزیت ها، مقام و وظایف نبایستیاز روی جنسیت مشخص شوند. به رغم اینکه بسیاری از رهبران فمینیسم زنان بوده اند ولی این بدان معنا نیست که تمام فمینیست ها زن بوده اند/ هستند. تمام فمینیست ها به اصل موضوع تلاش برای احقاق حقوق زنان معتقد هستند ولی درموردعلل این ستمدیدگی و روشهای مبارزه با آن اختلاف وجود دارد و همین مسئله موجب همراهی فمینیسم با پسوندهای متفاوت شده استو. فمینیسم فرانسوی که تحت تاثیر نظریات ژاک لاکان است،به طور کلی پدیده ای روانشناختی- زبانشناختی است . لاکان از منظر روان کاوی الگوی سه ضلعی از جهان اجتماعی- روانی، شامل امر خیالی، امر نمادین و امرواقعی عرضه می کند، که در ساحت اندیشه ی سیاسی جدید ( پسامدرنیسم، پساساختگری، پسامارکسیسم و پسافمینیسم) تاثیر ژرف و گسترده ای به جا می گذارد. هدف تعلیم و تربیت از دیدگاه فمینیست ها دستیابی به برابریاجتماعی،اقتصادی و سیاسی است وبرای رسیدن به این اهداف برنامه های متفاوتی پیشنهاد کرده اند ولی آیا فمینیست ها به واقع به اهداف خود رسیده اند؟ آیا تاثیر آنها بر حوزه تعلیم و تربیت مثبت بوده است؟ مبانی آنها در تعلیم و تربیتچیست؟ آیا اسلام با آرا ء و روش آنها موافق است نظر امام علی ( ع) در این باره چیست؟از دیدگاه امام علی ( ع) تعلیم و تربیت چگونه باید باشد؟ برای پاسخ به این سؤالت ابتدا باید به تاریخ فمینیسم،سیر تحولی آن و تآثیرات آن در جامعه اشارهشود. برنامه درسی فمنیستی بیشتر توسط گرومت ، میلروپاگانو مطرح شده است . هدف پداگوژی فمینیسم مانند همهدیدگاههای انتقادی دیگر ، رها سازی است که در آن آموزشگاههای مدرسه ای عاملی برای تغییر اجتماعی تلقی می شود. آنچه مربیان فمنیست را از سایر مربیان جدا می سازد تمرکز آنها روی رهاسازی زن از ساختار های ظالمانه درون جامعهاست. ا ز نظر فمینیسم ها ممکن است پیام آشکار برنامه آموزشى آن باشد که دختران باید به همان روش پسران عمل کنند. اما پیام نهفته در برنامه آموزشى ( آموزش پنهان ) ، آن را تحریف و مخدوش مى کند. دختران دل سرد مى شوند، علت اینامر، آموزش پنهان است که در مورد دختران عواملى از این قبیل را در برمى گیرد: سازماندهى مدرسه ، انتظارات آموزگاران ، محتواى کتابها درسى ، توازن جنسیتى در سلسله مراتب آموزش و روش تحقق کنش هاى متقابل در کلاس درس. فمینیست ها تحقیق مردانه را نیز رد مى کنند. . فمینیست ها آموزش یکسان پسران و دختران در مدارس،ارزش نهادن به تجربیات دختران،حذف کلیشه های جنس گرا از کتب درسی و همچنین روش های مشارکتی به جای رقابتی را در حوزه آموزشی لازم می دانند. هر چند این روش ها از نظر اسلام قابل قبول است ولی برای رسیدن به هدفی است که آن هدف از دید اسلام نمی تواند صحیح باشد،گاهی دیده می شود که برخی روش های تربیتی فمینیستی،خانواده را در حاشیهقرار می دهد ولی در روش تربیتی اسلام خانواده در متن است و مسؤل تعلیم و تربیت غیر رسمی افراد است. فمینیسم اسلامی بر اساس برداشت پست مدرن از فمینیسم معتقد است تجویز نسخه ای فمینیستی بدون در نظر گرفتن شرایط منطقهای وویژگیهای فرهنگی ملل مختلف نا ممکن است تاکید نظریه پردازان فمینیسم اسلامی بر جدا کردن دین باوری از دین مداری، تاکید بر تشابه حقوق زن ومرد موید این ادعاست. در نقد نظریه فمینیسم باید گفت که نهضت فمینیسم، در عین اینکه یک سری موانع ومشکلات را از زن گرفت وحقوقی را به او اعطاء کرد ولی موانع ومشکلات دیگری را برای جامعهبشریت وخصوصا زنان به ارمغان آورد. در حالی که اسلام احیا کننده حقوق زنان است وگامهای بلندی به سود زن وحقوق انسانی او برداشته است. نظام تربیتی از دیدگاه نهج البلاغه شامل چهار جنبه هدایتی،اجتماعی،عقلانی و جنبه معنوی میباشد. در این نظام جنبه هدایتی در واقع تعیین کننده خط مشی جوانب دیگر است و اساس نظام تعلیم و تربیت اسلامی را ازنظر فلسفی و عقیدتی تشکیل می دهد. آموزهای اسلامی با در نظر گرفتن تفاوتهای زن و مرد معتقد است که این تفاوتها موجب استحکام پیوند خانوادگی می گرد . د تفاوتهای زن و مرد تضاد است نه تناقض، با این تضاد،تفاوتهای میان زن و مرد منطقی تر به نظر می رسد و نیز این تفاوتهای مبتنی بر حکمت و در جهت اجتماعی و نیل به اهداف متعالی انسان است اسلام بر خلاف فمینیسم،علمی را دارای اصالت می داند که برای شناخت خداوند و قرب الهی باشد.. با برسی و مقایسه متون دینی با آثار فمینیست ها این نتیجه بدست می آید که نه تنها مبانی تعلیم و تربیت فمینیسم با مفاهیم و آموزهای دینی منطبق نیست بلکه تناقض میان اسلام و گرایش های فمینیستی به قدری عمیق است که سازش و مصالحه میان آن دو وجود ندارد و نفی یکی اثباتدیگریست

کلیدواژه ها:

جهان اجتماعی-روانی - فمینیست لاکان- تربیت اسلامی امام علی(ع)- امر خیالی ، نمادین و واقعی