برشده گوهر ، برشده پیکر ؛ درنگی در بیتی از شاهنامه

سال انتشار: 1397
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 1,712

فایل این مقاله در 14 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

PLRC01_106

تاریخ نمایه سازی: 31 تیر 1398

چکیده مقاله:

نگاشته حاضر تاملی است در چهارمین بیت مقدمه شاهنامه فردوسی: ز نام و نشان و گمان برترست- نگارنده برشده گوهر/ پیکرست در چاپهایی مانند شاهنامه مصحﱠح5 خالقی مطلق، کز6ازی و جیحونی (به تبع ضبط قدیمی ترین دست نویس شاهنامه یعنی دستنویس فلورانس مورﱠخ 614ه.ق) ضبط 5گوهر اختیار شده و در چاپ مسکو به تبع دست نویس لندن (استنساخ-شده از روی نسخهای مور6خ 675 ه.ق)، ضبط پیکر آمده است. گوهر در این بیت دارای تفسیرهای متعددی است. برخی مقصود فردوسی را از برشده گوهر ، آسمان ، برخی آسمان و اختران ، برخی آفریدگار ، برخی انسان ، برخی جان ، برخی خرد و جان و برخی دیگر عنصر آتش دانستهاند. اگرچه معیارهای نسخه شناختی ما را در روش شناسی5 تصحیح ناگزیر از پذیرش گوهر میکنند، اما قراین معنایی و هنری7 ضبط پیکر را نیز- ولو اینکه ضبطی مرجوح است- به عنوان ضبطی که محتملا0 برآمده از قلم خود فردوسی است، قابل توجه میسازد . ضبط پیکر (در معنی تصویر و نقاشی، و استعاره از بروج و اجراملکی،ف و مجازا0 آسمان) علاوه بر تناسب معنایی با نگارنده) در معنی نق6اش) دارای ایهام تبادر به برج 5 دو پیکر نیز هست. ضبط برشده گوهر را نیز در ارتباط با نگارنده) در معنی 5گوهرآرای( استعاره از اجرام فلکی (اعم از خورشید، ماه و ستارگان) (و نهایتا0 مجاز از آسمان) نیز میتوان دانست که در بیت پیشین یاد شده است. جز عنصر آتش که قراین درون متنی و ساختارمعنایی5 مقدمه آن را تایید نمیکند، نظر به دایره تفسیرپذیری و تعدد امکانات معنایی5 بیت با هر یک از این دو ضبط که پذیرفته شودباید، بیت را باتوجه به رویکرد 5متنمحور دارای طیفی از معانی محتمل و ممکن دانست و این بیتسروده هنری را منحصر و محدود در معنایی واحد نکرد.

کلیدواژه ها:

شاهنامه ، تصحیح و تفسیر متن ، پیکر ، رویکرد متن محور

نویسندگان

محمدامیر جلالی

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی