بررسی خصوصیات مولکولی ویروس موزائیک خیار جداشده از گیاه بومادران (Achillea spp.)

ویروس موزائیک خیار Cucumber mosaic virus (CMV) از مهمترین ویروسهای آلوده کننده محصولات مختلف زراعی، باغی و سبزیجات در سراسر جهان محسوب میشود. این ویروس عضو تیپ جنس Cucumovirus و متعلق به خانواده Bromoviridae است. ژنوم ویروس از سه قطعه RNA تکرشتهای مثبت شامل RNA-1 ، RNA-2 و RNA-3 تشکیل شده و حداقل دارای یک RNA زیر ژنومی ( RNA4 ) نیز است. بهمنظور بررسی وضعیت آلودگی ویروسی گیاه دارویی بومادران تعداد 350 نمونه دارای علائم موزائیک، زردی و بدشکلی و نمونه های بدون علائم در بهار سالهای 1395، 1396 و 1397 از شهرستانهای مختلف استان مرکزی جمع آوری گردید. آلودگی به CMV با استفاده از آزمون ساندویچ دوطرفه الیزا DAS-) (ELISA موردبررسی قرار گرفت. بر اساس مناطق نمونه برداری و گونه گیاه بومادران، پنج نمونه جهت مطالعات فیلوژنتیکی انتخاب شد. با استفاده از آزمون RT-PCR و آغازگرهای اختصاصی CMVCPr و CMVCPf قطعه ای به اندازه 657 نوکلئوتید، مربوط به چارچوب ژنی پروتئین پوششی ویروس تکثیر، همسانهسازی و تعیین ترادف گردید. توالی به دست آمده در این پژوهش با توالیهای ثبتشده در GenBank با استفاده از CLASTAL W موجود در نرم افزار MEGA7 همردیف سازی گردیدند. مقایسه توالیها نشان داد که جدایه های ایرانی CMV جداشده از بومادران در سطح نوکلئوتیدی و آمینواسیدی 95-100) درصد) با یکدیگر برابری قابلتوجهی دارند و به دیگر جدایه های ایرانی CMV نزدیک هستند. درخت فیلوژنتیکی ترسیم شده با روش نزدیکترین همسایه، نشان داد که کل جدایه های بررسی شده در دو زیرگروه I و II قرار میگیرند که زیرگروه I نیز به دو زیرگروه IA و IB تقسیم میگردد. پنج جدایه ایرانی از بومادران در زیرگروه IB واقع گردیدند. جدایه های ایرانی CMV نیز به دو گروه بزرگ تقسیم شدند. این دسته بندی را با تفاوت در منشا جغرافیایی جدایه ها نمیتوان تفسیر کرد. برآورد نسبت dN/dS در پروتئین پوششی CMV کمتر از یک بود (0/17) که نشانه فشار انتخاب منفی بر روی این ناحیه است. این اولین گزارش از بررسی فیلوژنتیکی چند جدایه CMV جداشده از گیاه بومادران در ایران است.