روانشناسی شخصیت؛ مثلث عقدههای روانی در شخصیت شغاد

نقد روانکاوی گونهای از نقد ادبی به شمار می آید که برخی از شیوههای روانکاوی را برای تفسیر متون ادبی به کارمی برد. روانکاوی در درجه ی نخست کارکردی ادبی ندارد، بلکه شیوهای بالینی و درمانی است. با این حال روان کاویرهیافتی است که برای روش کردن وجوه مختلف فرایید نوشتن و خواندن آثار ادبی و چگونگی تأثیرگذاری ادبیات مورداستفاده قرار گرفته است. بنابرای در این مبحث به تحلیل و نقد شخصیت شغاد بر پایه مکتب های روان شناختیپرداخته می شود. در این جستار نگارنده بر آنست تا با بررسی مثلث عقده های روانی حقارت، قابیل و ادیب در شخصیتشغاد به انگیزه های درونی وی بپردازد و دلایلی را که شغاد را به طرف چاه نابرادر می کشاند تا دست به خون برادر شوید،بیان دارد. فردوسی در توصیف شخصیت های مهم شاهنامه به گونه ای نشانه گذاری و تصویر پردازی کرده که با تحلیل هایروان شناختی می توان به لایه های روانی و شخصیتی ایشان دست یافت؛ از جمله شخصیت های پیچیده روانی و اثرگذار امامنفی، شغاد، برادر ناتنی رستم است که چنان هنرمندانه و دقیق به نمایش گذاشته شده است که می توان علل پیدایشاحساس حقارت و تبدیل آن به عقده ی حقارت را در او نسبت به رستم (برادر) بیان کرد. همچنین بررسی کنش وواکنش شغاد نسبت به زال (پدرش) موجب شکل گیری عقده ادیپ در روان او می شود که این هر دو عقده در نهایت او را بهسوی عقده ی دیگری یعنی عقده قابیل (برادرکشی) سوق می دهند.

کلیدواژه ها:

روان شناسی شخصیت ، شاهنامه فردوسی ، عقده حقارت ، عقده قابیل ، عقده ادیب