نگرشی بر تعامل میان دانش قنات و معماری ایرانی با محوریت بازشناسی مفاهیم پایدار مدیریتی منابع آب

از دیرباز آب عنصری حیات بخش و عامل توسعه در جوامع مختلف بوده است. توجه به وضعیت منابع آب، کاهش چشمگیر بارندگی، خشکسالی های پی درپی و عدم مدیریت و حفاظت منابع آب، یک بحران زیست محیطی راحاصل نموده که به سبب آن حیات برخی شهرهای بیابانی ایران تحت تاثیرقرار گرفته است.این نگرانی ذهن پژوهشگران رابه خود مشغول داشته تا به ارائه راهکارهای علمی درجهت مقابله وکاهش اثرات سو این بحران بپردازند. علوم سنتی و بومی ایرانی همواره درگیربادغدغه های زندگی مردم بوده ودرطول تاریخ بصورت تجربی وعلمی تکامل یافته، تا راه گشای بشر در مقابله با تحدیدات گوناگون باشد. یکی ازاین علوم که برخاسته از نیاز مردم، نگاهی اجتماعی و فرهنگی به شرایط جامعه داشته معماری ایرانی بوده است.معماران ایرانی با تسلط کامل برجوانب زندگی مردم قبل از هرکار نیازسنجی و امکانسنجی می نمودند و سپس با بهره گیری ازفنون داخلی و پتانسیل های ذاتی هرمنطقه دست به کار خلق اثر هنری خود می شدند. از جمله این فنون که می توان از ان به عنوان ماحصل فرهنگ وهنر ایرانی نام بردقنات است،که قدمتی برابربا تارخ تمدنی ما دارد.اهمیت قنات ها در تامین آب وتعامل با معماری، جهت سازماندهی وایجاد زیرساخت ها و کاربرهای مناسب شهری الگوهای پایداری راخلق نموده که امروزه یاداوری وبرسی هریک می تواند تاثیرات موثری را دربعد روانی مقابله با بحران کم ابی در پی داشته باشد. در این مقاله بابرسی معماری شهرهای تاریخی همچون یزد که سامانه های دست ساخت قنات نقش پررنگی درتامین آب و تاسیسات شهری ایفانموده اند،به ارائه راهکارهایی میپردازیم که برخاسته ازدانش ملی مابوده، و از الگوهایی که در ابعاداجتماعی و اقتصادی و زیست محیطی نتایج پایداری را حاصل نموده، تبعیت کند. تا هدف ما در این تحقیق که ارائه نتایج مفیدی ازمطالعه وبرسی کارکردهای قنات در شهرهای بیابانی ایران و تاثیرات فرهنگی متعاقب ان است، مورد واکاوی قرارگیرد. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی ست که با استفاده از اسناد ومطالعات کتابخانه ای ودانشگاهی جمع اوری وتحلیل گردیده است. نتیجه تحقیق نشان می دهدکه از تعامل دانش قنات و هنر معماری ایرانی فضاها و زیرساخت هایی پدید امده که نحوه استفاده از آنها منجر به بروز مفاهیمی فرهنگی چون قناعت و صرفه جویی و نحوه صحیح مصرف شده است. پژوهش در مورد این مفاهیم و ارائه راهکارهای فرهنگی در این زمینه می تواند راهگشایی در مقابله با بحران کم آبی در شهرهای بیابانی کشور ما باشد.

کلیدواژه ها:

دانش قنات ، هنر معماری ، مفاهیم پایدار ، الگوهای اصلاح مصرف