بررسی نظام سنتی تقسیم آب کشاورزی در جنوب استان فارس (مورد مطالعه؛ تنگ گری خوزی، شهرستان مهر)

مساله تامین و تقسیم آب در مناطق خشک و نیمه خشک برای مصارف کشاورزی از گذشته های دور تاکنون در سرزمین ایران یکی از موارد قابل توجه بوده است. در این مطالعه با بهره گیری از روش اسنادی - میدانی(مشاهده و مصاحبه)، نظام تقسیم آب کشاورزی به شیوه سنتی در تنگ گری دهستان خوزی از توابع شهرستان مهر در جنوب استان فارس مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. بر اساس نتایج حاصل از بررسی های اسنادی و میدانی (مشاهده و مصاحبه)، منبع اصلی تامین آب کشاورزی مبتنی بر نخل و درختان خرما در محدوده مورد مطالعه یک چشمه است که آب آن بعد از طی یک مسیر و مشروب کردن بخشی از نخلستان ها ، توسط یک رشته قنات با تعدادی حلقه چاه و مجرایی زیر زمینی مجددا به سطح زمین آمده و به بخش دیگر نخلستان ها می رسد. نظام سنتی تقسیم آب کشاورزی در این محدوده از گذشته تاکنون بر مبنای حراثه بندی است. در این محدوده مجموعا 6 حراثه وجود داشته و تقسیم آب در حراثه های موجود براساس مدار گردش آب است. فاصله میان دو نوبت آب دهی را یک مدار گردش آب می گفتند. مدار گردش آب تنگ گری خوزی هفت شبانه روز بوده است. شش شبانه روز برای شش حراثه و یک روز اضافه به عنوان روز استفاده همگانی تعیین شده بود. همچنین شش دانگ هر بیست و چهار ساعت، سهم یک حراثه که هر شش روز یک بار سهم هر حراثه بوده است.

کلیدواژه ها:

مناطق خشک ، نظام سنتی تقسیم آب ، مدار گردش آب ، تنگ گری خوزی ، شهرستان مهر