تحلیل روند پدیده گرد و خاک و خشکسالی هواشناسی در یازده استان کشور

کی از پدیده های مناطق خشک و نیمه خشک و یا مناطق همجوار با این مناطق، پدیده گرد و خاک است و وقوع فراوانی طوفان های گرد و خاک و میزان شدت آن بطور چشم گیری در ایران در طی سال های اخیر رو به افزایش است. با توجه به اهمیت مطالعه ی تغییرات در بازه های طولانی مدت، بررسی و استخراج روند در دو متغیر خشکسالی و روز های همراه با گرد و خاک احساس می شود. هدف از این پژوهش استخراج و بررسی روند خشکسالی هواشناسی با استفاده از شاخص SPI 3 ماهه ،6 ماهه، 12 ماهه، 24 ماهه و 84 ماهه و همچنین تعداد روزهای گرد و خاک سه ماهه منتهی به تیر ماه طی بازه ی زمانی (1374؛94 (با استفاده از روش غیر پارامتریک من-کندال می باشد. در این پژوهش از 62 ایستگاه سینوپتیکی 11 استان کشور که دارای طولانی ترین و کامل ترین دوره آماری می باشند جهت محاسبه ی شاخص خشکسالی SPI و محاسبه ی تعداد روز های همراه با گرد و خاک استفاده گردید. نتایج حاصل از بررسی آزمون من- کندال نشان داد روند تعداد روزهای گرد و خاک و میزان شاخص خشکسالی در بیشتر ایستگاه ها روندی معکوس از خود نشان داده اند. برای یافتن بیشترین تأثیر گذاری پدیده خشکسالی و گرد و خاک بر هم چنانچه از نمایه های زمانی کوتاه مدت به نمایه های زمانی بلند مدت حرکت کنیم میزان z حاصل از آزمون من–کندال مربوط به شاخص خشکسالی منفی تر شده و فاصله بیشتری از مقدار z مربوط به رخداد گرد و خاک می گیرد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که بیشترین تاثیر خشکسالی بر پدیده گرد و خاک، خشکسالی های بلند مدت می باشند، بطوریکه این نوع خشکسالی ها بستر خاک را در پهنه های مختلف کشور دچار خشکی انباشته و تجمیع یافته ای می کند که از تبعات آن می توان به ایجاد زمینه های مساعد برای برخاست خاک از لایه های سطحی آن و افزایش احتمال رخداد پدیده گرد و خاک اشاره نمود.

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، گرد و خاک ، من کندال ، شاخص SPI