بررسی تاثیر ورمی کمپوست و میکوریزا بر صفات کیفی و کمی آویشن

آویشن با نام علمی . Thymus Vulgaris L گیاهچه ای کوتاه و پرشاخه است. شاخه های علفی آن پوشیده از برگ هایی در قسمت فوقانی ساقه و گل های سفید ریز آن به طور چتری و منفرد و میوه آن فندق چهار قسمتی است. آویشن گیاهی است علفی با ساقه های کرکدار و سفید از خانواده نعناع (Lamiasceae) که سرشاخه های گل دار و برگ، آن قابل استفاده می باشد. گیاهان جنس آویشن بطور گسترده در مناطق مختلف جهان به عنوان نوشیدنی، طعم دهنده و داروی گیاهی بکار می روند. استفاده از کودهای شیمیایی اگرچه ممکن است روی افزایش تولیدمؤثر باشد ولی به دلیل کاهش مواد آلی و تجمع مواد سمی در خاک باعث تشدید بیماری و کاهش محصول می گردد. کودهای آلی با تأثیر بر روی پارامترهایی نظیر بافت خاک، ظرفیت نگهداری آب، و کاهش اسیدیته موجب اصلاح فیزیکی و شیمیایی خاک و بهبود شرایط آن می شوند. به همین منظور طرحی جهت بررسی اثر ورمی کمپوست و میکوریزا و تلفیق آن دو بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی آویشن در سال 1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا گردید. طرح آزمایشی مورد استفاده فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار بود. فاکتور ورمی کمپوست در چهار سطح (0، 1/5، 3 و 6 تن در هکتار) و میکوریزا در سهسطح (بدون تلقیح، تلقیح با Glomus mosseae و Glomuse intraradices بودند. طبق نتایج به دست آمده اثر متقابل ورمی کمپوست بر درصد اسانس و عملکرد اسانس معنی دار شد بطوری که تیمار ورمی کمپوست بیشترین و تیمار شاهد کمترین اسانس را داشت از بین دو گونه قارچ گونه Glomus mosseae بهتر بود. ارتفاع و عملکرد پیکره خشک نیز تحت تأثیر اثر اصلی ورمی کمپوست معنی دار شدند، که بیشترین افزایش معنی دار مربوط به سطح 6 تن درهکتار ورمی کمپوست آن مربوط به شاهد بود. لازم به ذکر است میکوریزا تأثیر معنی داری بر صفات مورد بررسی نداشته است. مهمترین ترکیبات تشکیل دهنده اسانس تیمول و کارواکرول هستندکه در این آزمایش تیمول تحت تأثیر تیمارها قرار نگرفت و همچنین کارواکرول در اسانس ساخته نشد. ولی اثر اصلی ورمی کمپوست و اثر متقابل ورمی کمپوست میکوریزا بر عملکرد تیمول معنی دار شدند. با توجه به نتایجبه نظر می رسد کاربرد وزمی کمپوست در سطوح بالا تأثیر مستقیممثبتی بر صفات مختلف آویشن بخصوص صفات کمی نظیر وزن خشک گیاهچه و ارتفاع بوته داشته است و درصد کلونیزایی با ریشه را نیز افزایش داده است و از ایننظر بهترین تیمار معرفی شد و ضعیف ترین تیمار تیمار شاهد بود. همچنین نتایج نشان داد که اثر اصلی ورمی کمپوست و اثر متقابل ورمی کمپوست با مایکوریزا بر کلونیزاسیون ریشه معنی دار بود، بطوری که بیترین همزیستی در سطح 6 تن ورمی کمپوست در هکتار معادل 39/44% و کمترین آن در تیمار شاهد برابر با 28/33% بدست آمد. گیاهن تلقیح شده با مایکوریزا بیشترین درصد همزیستی را به خود اختصاص دادند.

کلیدواژه ها:

آویشن ، مایکوریزا ، کلونی زایی ، ورمی کمپوست