شناسایی ترکیب های شیمیایی اسانس درمنه Artemisia oliveriana

درمنه با نام علمی Artemisia sieberi Besser متعلق به خانواده گل ستاره ای (Asteraceae) می باشد. درمنه گیاهی است بوته ای به رنگ سبز متمایل به خاکستری، بسیار پرشاخه، انبه، کولنی شکل، دارای ریشه عمودی و چوبی می باشد. ارتفاع گیاه 30 تا 40 سانتی متر و دارای 2 نوع برگ با تقسیمات متفاوت است به طوری که برگ های تحتانی آن دارای تقسیمات باریک کوچک ولی برگ های قسمت انتهائی ساقه، کوچکتر و منقسم به 3 لوب مشخص با ظاهر کاملاً متفاوت است. بالغ بر 400 گونه از این جنس در جهان و 34 گونه در ایران گزارش شده است. اغلب گونه های این جنس در ارتفاعات کوهستان های شرق استان لرستان مشاهده می شوند. این گیاه دارای ½% اسانس نسبت به وزن گیاه خشک می باشد که حاوی 39% کامفر، لیمونن و 1 و 8 سینئول (15%)، کامفن (6%) و آلفاپینن 5% می باشد. کامفور یکی از اجزاء عمده اسانس درمنه است. کامفور ضد عفونی کننده است. از کامفور در شیمی لاستیک و کاغذ، عطرسازی، لوازم آرایشی، صابون سازی، صنایع چسب، مواد افزایشی، روان کننده، ترکیب رزین ها، حلال ها، پلاستیک ها و رنگ ها نیز استفاده می شود. 1 و 8 سنئول بعد از آلفا پینن فراوانترین جزء ترکیبی در اسانس هاست و به طور گسترده در تهیه مواد داروئی کاربرد دارد. به طور موضعی داروئی بی حس کننده و ضد عفونی کننده است که در درمان حالت های تورم بکار می رود. سینئول در اسپری های خانگی، داروهای شستشو و در انواع روغن های پوست و مو مصرف می شود. در مقابل حشرات اثر کشندگی دارد و در تیهه عطر و ماد معطر کننده نیز بکار می رود. لیمونن جزء اصلی اسانس مرکبات است. اثر سمی و محرک روی پوست دارد. بخارهای آن اثر میکروب های مولد بیماری منگو ک وک را در مدت 15 دقیقه، باسیل ابرت (تیفوئید) را حداقل در یک ساعت، پنوموکوک را در مدت 3-1 ساعت، استافیلوکوک طلائی را در 30 دقیقه و استرپتوکوک را در 3 الی 12 ساعت خنثی می نماید. اثر باسیل ابرت (مولد حصبه) را در 5 دقیقه، استافیلوکوک را در 5 دقیقه، باسیل دیفتری را در 20 دقیقه خنثی می نماید. لیمونن در فرمول فرآورده های داروئی نظیر قرص بی کربنات سدیم و پمادهای ضد عفونی کننده وارد می شود. در ساخت ویتامین A نیراز لیمونن استفاده می شود. و در نواحی مختلف از آن برای دفع کرم استفاده بعمل می آید. بعلاوه اثر ضد نفخ، رفع سرفه و سردرد، ضد کرم، ضد عفونی کننده و حشره کش دارد. اسانس آن به طور خفیف دارای اثر ضد کرم است. هدف از این مطالعه، استخراج و شناسایی ترکیب های شیمیایی موجود در اسانس ساقه، گل و برگ یک توده ردمنه در منطقه چال فهره در شهرستان الیگودرز بود. بدین منظور سرشاخه های گلدار گونه های یاد شده در اواخر اردیبهشت سال 1390 از منطقه مورد نظر واقع در جنوب غربی شهرستان الگودرز جمع آوری و در شرایط آزمایشگاه خشک شدند و به روش تقطیر با آب (کلونجر) شناسایی شدند و برای شناسایی ترکیب های تشکیل دهنده اساسن، از دستگاه های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل شده به طیف جرمی (GC/MS) استفاده شد. م جموعاً 43 ترکیب در اسانس گیاه مذکور شناسایی شد که اجزای اصلی آن آلفا توجون (39/32 درصد)، بتاتوجون (20/14 درصد)، 1 و 8 سینئول (9/7 درصد) کامفور (10/2 درصد) بودند.

کلیدواژه ها:

درمنه ، گازکرومتوگرافی ، آلفاتوجون ، بتاتوجون