مبانی روان شناختی رفتارهای تهاجمی در رانندگی

به مجموعه ای از کنشها و واکنشهای انسان که نسبتا پایدار، قابل مشاهده، قابل ارزیابی و بالطبع قابل پیش بینی باشد «رفتار» می گویند. رفتارهای انسان می تواند در ابعاد مختلف و در موقعیتهای گوناگون مورد توجه و ارزیابی قرار گیرد. رفتار تهاجمی در رانندگی به آن نوع از رانندگی اطلاق می شود که راننده متاثر از سلطه احساسات و هیجانات نامتعادل و نامعقول، وسیله نقلیه خود را به صور ناامن و خلاف مقررات هدایت مینماید. رفتارها به طور اعم و رفتارهای تهاجمی به طور اخص، در بستر بازخوردها، نگرش ها و باورهای خاص پدیدار می شوند، و تکوین بازخوردها و نگرش ها نیز متاثر از دو عنصر شناختی و احساسی است. به عبارت دیگر آمیزه ای از تکوین تدریجی شناخت های حاصل از چگونگی قرار گرفتن پشت فرمان اتومبیل، تبلور رفتارهای کلامی و حرکتی، از دوران کودکی تا زمان رانندگی و احساسی که به تناسب آن به صورت خوشایند یا ناخوشایند در هر فردی به وجود می آید، نگرش یا بازخورد او را نسبت به چگونگی رفتار تهاجمی در رانندگی تشکیل می دهد و ریشه در اعماق وجود هر فرد دارد. به طور کلی هیجان زدگی یا هیجان خواهی یا آزردگی هیجانی در رانندگی متاثر از سه مولفه اصلی است: - وجود خصیصه های شخصیتی ناکشیبا، بی قراری و بی دقتی در امور - قدرت طلبی و زورمداری - بی پروایی و یاغی گری خیابانی (جاده ای) هر یک از این مولفه های فوق می تواند به الگوهایی از رفتارهای تهاجمی و تخلفات خاص در رانندگی منجر شود. از آنجا که ریشه اصلی رانندگیهای تهاجمی و تخلفات رانندگی را می توان در شرایط روانی و خصیصه های شخصیتی افراد متخلف یافت، شایسته و بایسته آن است که در مقابله با این پدیده شوم، توجه به مسائل روان شناختی و الگوهای رفتار افراد قبل از اعطای گواهی نامه رانندگی و پس از آن در اولویت برنامه های اصلاحی قرار گیرد. ارزیابی نگرش و بازخوردهای داوطلبان دریافت گواهی نامه رانندگی و راننده هایی که تخلفات مکرر داشته اند، نسبت به پدیده رانندگی و الگوی سالم حرکت در خیابان ها و جاده ها، و همچنین ارزیابی وضعیت روانی و هیجانی ایشان امری کاملاً لازم و ضروری است. یقینا برخی از شرایط روانی و نگرش های موجود در افرادی که پشت فرمان اتومبیل می نشینند، نظیر نگرش های نه چندان مطلوب نسبت به منزلت و جایگاه اجتماعی پلیس، احساس قانون گریزی، احساس تبعیض در جامعه، احساس بی تفاوتی یا خصومت نسبت به دیگران، عدم احساس امنیت روانی، احساس ضعف در تکریم باورهای دینی وهویت ولی، تجارب ناخوشایندی از ناکامی ها، زودبرانگیختگی و هیجان خواهی و کم توانی در پیش بینی ها و برنامه ریزی ها و … می تواند در الگوهای رانندگی تهاجمی موثر باشد.