تاثیرگذاری فرهنگ عاشورا بر اندیشه مهدویت در سه قرن نخست هجری

اعتقاد به منجی یکی از فراگیرترین آموزه هایی است که در اکثر مکاتب الهی و بشری وجود دارد. این ایده، که در اسلام به نام مهدویت مطرح است، به عنوان یکی از وعده های حتمی به شمار می رود. با نگاهی اجمالی به حوادث تاریخ تشیع، به ویژه قیام ها و جنبش های سه قرن نخست هجری می توان نقش اساسی مهدویت را به روشنی مشاهده کرد. نهضت اصلاحی و مقدس حسینی، حادثه عظیم و اثرگذاری در تاریخ اسلام می باشد که اوضاع سیاسی و اجتماعی موجود را دست خوش تغییر نمود. براساس شواهد تاریخی، مهدویت همواره با انتظار و امید به آینده ای روشن مطرح بوده است و قیام های صورت گرفته مانند قیام مختار ثقفی، زیدیه و اسماعیلیه توانستند به عوامل پویایی و وحدت تبدیل شوند، تا جایی که برخلاف نافرجام ماندن برخی از این قیام ها، بعضی از آن ها توانستند حکومتی مستقل و شیعی همچون ادریسیان مغرب، فاطمیان مصر، علویان طبرستان و زیدیه (قاسمیان) یمن را تشکیل دهند، که برخی از آن ها تا چندین قرن توانستند به حیات خود ادامه دهند. بدیهی است که این قیام ها بر اثر وجود عوامل متعددی شکل گرفته اند اما نمی توان نقش تحرک بخش و امید آفرینمهدویت را که با اثر پذیری از واقعه عاشوراست نادیده گرفت. نوشتار پیش رو تاثیر پذیری این قیام ها که در سه قرن نخست هجری روی داده است را از واقعه عاشورا همراه با دارا بودن تفکر مهدویت، مورد تبیین قرار می دهد.

کلیدواژه ها:

عاشورا ، مهدویت