شاخصه های انحرافات اجتماعی بعد از رحلت پیامبر ( ص ) تا خلافت علوی و موضع امام علی (ع) در برابر آنها از دیدگاه نهج البلاغه

بعد از رحلت رسول خدا، انحرافاتی در جامعه اسلامی پایه گذاری شد که با سنت پیامبر همسو نبود و اجتماع مسلمین را به سوی اهدافی غیر از مسیر نبوی سوق داد؛ در پی این انحرافات، امامت، دین و اتحاد، به پادشاهی، گرایش های فکری گوناگون و افتراق، مبدل شد. این نوشتار سعی دارد با تکیه بر منابع تاریخی، تراجم، تفاسیر و احادیث، با روش توصیفی تحلیلی، اصل انحرافات شاخص اجتماعی را تبیین نماید؛ سپس در برابر هر کدام از انحرافات به وجود آمده در امت اسلامی، به موضع گیری های امیرالمومنین جهت ابطال آنها و تبیین راه درست و صحیح، چه قبل از خلافت و چه در ایام حکومت علوی، با تاکید بر خطبه ها، نامه ها و حکمت های نهج البلاغه بپردازد. برخی شاخصه های بررسی شده در این مقاله و مواضع بعدی امام، عبارتند از: فتنه سقیفه در روز رحلت و جابجایی خلافت؛ برخی موضع گیری های حضرت عبارت بود از: پاسخ مخالفان از طریق احتجاج عقلی و برهانی، دعوت به وحدت برای برون رفت از فتنه و ایجاد اخوت و برادری در عین تبیین حقیقت و روشنگری. منع نگارش و نقل حدیث و جعل احادیث؛ و مواضع حضرت؛ بیان اقسام حدیث و راویان آن و سفارش به تفقه در حدیث نام برده شد. تصرف در سنت نبوی به عنوان شاخصه بعدی مورد بررسی قرار گرفت و برخی مواضع حضرت عبارت بود از: تعیین سنت صحیحه به عنوان اصل، سفارش به پیروی از سنت پیامبر و ایستادگی حضرت در دفاع از سنت. ایجاد فاصله طبقاتی بین مسلمانان شاخصه دیگر است و حضرت ضمن ابراز حساسیت ویژه نسبت به بیت المال، عدالت محوری و پرهیز از ظلم و تقسیم عادلانه بیت المال با این شاخصه مقابله نمود. همچنین مواضع حضرت برای مقابله با جریان خوارج و بی بصیرتی آنان به عنوان شاخصه نهم و پایانی در قالب تبیین واقعیت ماجرای حکمیت و تبیین ضلالت و گمراهی خوارج بررسی گردید.

کلیدواژه ها:

رسول خدا ، انحرافات اجتماعی ، شاخصه ها ، امام علی ، نهج البلاغه ، موضع گیری های امام علی