لزوم تحول نگاه مدیریت شهری در برخورد با سکونتگاههای غیررسمی

گسترش ناهمگون شهری در ایران طی دهه های اخیر، و از طرفی هم ناکارآمدی نظام برنامه ریزی شهری و ضعف برنامه های توسعه ملی و آمایش سرزمین، باعث شده است که شهرنشینی در کشور ما با معضلات فراوان همراه باشد. روند افزایش شهرنشینی در کشور باعث شده است که ساختار فرسوده شهرداری ها و مدیریت شهری، و همچنین ظرفیت ها و منابع موجود در شهرها توانایی پاسخ گویی به این حجم عظیم از مشکلات و نیازهای شکل گرفته را نداشته باشد. یکی از مهمترین نتایج شهرنشینی معاصر، پیدایش و گسترش پدیده اسکان غیررسمی در متن و یا حاشیه شهرها بویژه مراکز استانهاست. اسکان غیر رسمی به واقع یکی از بارزترین چهره های فقر شهری در بیشتر شهرهای مهاجرپذیر کشور ماست که با عناوینی همچون حاشیه نشینی، سکونتگاههای خودرو، مسکن های نابهنجار و اجتماعات آلونکی و مانند اینها نیز شناخته می شوند. در سال های اخیر، رویکردهای متفاوتی نسبت به سکونتگاههای غیررسمی، چه در ایران و چه در جهان تجربه شده است. بی شک، توجه به آموزه ها و نتایج این رویکردها، در جهت اتخاذ رویکرد صحیح و پایدار نسبت به سکونتگاههای غیررسمی کشورمان موثر خواهد بود. توجه به واقعیت های اسکان غیررسمی در ایران و مقایسه آن با باورهای موجود میان شهروندان، مسئولان و برنامه ریزان می تواند ضرورت توجه به بازنگری در رویکردهای موجود نسبت به سکونتگاههای غیررسمی را به خوبی روشن سازد. به طور کلی سکونتگاههای غیررسمی، از سرمایه های نهفته و به کار گرفته نشده مالی و اجتماعی فراوانی برخوردارند که وجود امکان ساماندهی غیررسمی در ایران با انجام برنامه ریزی های مناسب مبتنی بر مشارکت و توانمندسازی شهروندان کم درآمد را مورد تایید قرار می دهد. ضمن آنکه بناهای مسکونی این سکونتگاهها نسبت به دیگر سکونتگاههای غیررسمی واقع در کشورهای در حال توسعه از کیفیت بهتری برخوردارند، به گونه ای که می توانند از طریق ساماندهی و بهسازی جزء موجودی رسمی بخش مسکن محسوب گردند. در همین چهارچوب این مقاله با هدف ضرورت تحول در باورها و توجه به واقعیت ها در ارتباط با سکونتگاههای غیررسمی ایران با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی تهیه شده است بر این اساس راهکارها و برنامه هایی را برای ساماندهی اسکان غیررسمی ارائه می شود.

کلیدواژه ها:

سکونتگاه های غیررسمی ، مدیریت شهری ، ساماندهی ، توانمندسازی