بررسی خاستگاه و دمای تشکیل ماگماهای ریولیتی با استفاده از ریخت شناسی زیرکن

کانی زیرکن به صورت یک کانی فرعی در گستره وسیعی از سنگ های ماگمایی مشاهده می شود. این کانی علاوه بر تعیین سن، به دلیل مقاومت شیمیایی، مکانیکی، نقطه ذوب بالا، ثبت رویدادهای مختلف زمین شناسی در ساختار خارجی و بافت درونی و تمایل زیاد به در خود جای دادن عناصر کمیاب از اهمیت زیادی برخوردار است. تبلور زیرکن تابعی از دما، ترکیب شیمیایی و میزان آب ماگما است. از طرفی شکل و ابعاد این کانی به سرعت تبلور و میزان اشباع شدگی ماگما نسبت به زیرکونیم وابسته است. زیرکن ریولیت گنبدهای نمکی گچین، بندر معلم، جزیره هرمز و جزیره لارک غالبا در محدوده P3 و P4 رده بندی (1980 ) Pupin، قرار می گیرند. ریخت شناسی این زیرکن ها نشان دهنده توسعه منشور های {100} نسبت به {110} و هرم های {101} نسبت به {211} است که دال بر خاستگاه گوشته ای این ریولیت ها است. همچنین ریخت شناسی بلور های زیرکن نشان دهنده ماهیت قلیایی و خشک ماگما می باشد. دمای تبلور این ریولیت ها بر اساس ریخت شناسی زیرکن 700 تا 850 ، بر مبنای دماسنجی اشباع زیرکن 732 تا 841 و بر مبنای نتایج آنالیز های شیمیایی 750 تا 860 درجه سانتی گراد محاسبه شده است. مشاهده بلور های یوهدرال، سوزنی و طویل زیرکن نشان دهنده سرعت بالای تبلور، ماهیت قلیایی و اشباع ماگما از همان ابتدای تبلور نسبت به زیرکونیم است. وجود زونینگ باریک و نزدیک به هم نیز اشباع بودن ماگما نسبت به زیرکونیم را تایید می کند. تمام موارد ذکر شده با شواهد ژیوشیمیایی و سنگ شناسی همخوانی دارد.

کلیدواژه ها:

ریخت شناسی زیرکن ، دماسنجی ، خاستگاه گوشته ای ، ریولیت گنبد های نمکی