بررسی نتایج و پیامدهای سیاست آبی در مرز افغانستان و ایران با تکیه بر سیستان

افغانستان از ناحیه ضایعات آبی از طریق مرزهایش سالانه 75 میلیارد دلار متضرر میشود. مرزهای بینالمللی ایران و افغانستان در بخشی از سیستان، واقع در رود هیرمند است. سالهای زیادی است که دو کشور این مرز را پذیرفتهاند؛ اما اختلافات زیادی بر سر چگونگی تقسیم آب هیرمند و دیگر حقوق مربوط به آن وجود دارد. سیاستهای آبی افغانستان در دهه های گذشته نتایج فاجعه باری را متوجه منطقه سیستان کرده است. در اثر خشکسالی، بخشی از مردم سیستان درحال مهاجرت بودهاند که درنتیجه آن نیز ترکیب قومی- مذهبی شمال استان تغییر کرده است. با خالی شدن روستاهای مرزی، هزینه های انتظامی وامنیتی5 تامین امنیت مرز افزایش مییابد و استانهای مجاور نیز با خشکی و افزایش جمعیت و درنتیجه حاشیهنشینی و مشاغل کاذب روبه رو میشوند. ازاینرو، این تحقیق با روش تحلیلی و توصیفی به دنبال5 بررسی نتایج و پیامدهای سیاست آبی دو کشور بر منطقه سیستان بوده که برطبق5 نتایج، با توجه به مسائل آبی در شرق کشور، دیپلماسی و مذاکره بهترین راه حل برای برطرف کردن این مشکل است؛ زیرا سائلم آبی لزوما0 نباید به مقابله و درگیری منجر شود. میتوان با مدیریت منابع و همچنین محدود کردن منازعات به همگرایی منطقه ای رسید.مهمترین نکته درخصوص مسئله آبهای شرق کشور و حوزه های آبی کشور افغانستان این است که ایران باید به صورت جدی و در عالی ترین سطوح تصمیم گیری با این موضوع روبهرو شود و از فرار یا به تعویق انداختن سیاست پردازی در این زمینه بپرهیزد. اتخاذ سیاست هیدروپلیتیکی مشخص، رویکردهای همکاری جویانه با توجه به بحرانهای زیستمحیطی و پرهیز از اتهامزنی میتواند به توسعه همکاریها میان دو کشور براساس مصالح متقابل و مشترک مردم منطقه و رفع نیازهای معقول آنها بینجامد؛ زیرا مسئله آبهای مشترک، به جهت عواملی همچون نگرانیهای امنیت ملی، فرصتهای اقتصادی و مسائل زیست محیطی، منافع میان کشورها را به یکدیگر پیوند میدهد و تاثیرات این عوامل را به ورای مرزهای ملی گسترش میدهد.

کلیدواژه ها:

دیپلماسی آب ، هیرمند ، مرز ، افغانستان و ایران ، سیستان.