پایش بیابانزایی و سیستم هشدار بیابانزایی

بیابان زایی و تخریب سرزمین پدیده ای کاملاً محلی است که بر اساس نوع کاربری، میزان بهره برداری، عوامل طبیعی و اقلیمی روی می دهد. امروزه پدیده بیابانزایی به عنوان یکی از بارزترین وجوه تخریب محیط زیست و انهدام منابع طبیعی در جهان مطرح گردیده و طی چند دهه گذشته کوششهای جهانی فراوانی جهت مقابله باگسترش این پدیده و تعدیل آثار زیانبار آن صورت گرفته است. برای کنترل بیابان زایی نیز به مانند سایر بلایای طبیعی نیازمند تدوین برنامه ای جامع می باشیم که لازمهتدوین برنامه، شناسایی دقیق ریسک و آسیب پذیری نقاط و جمعیت وابسته و سپس تهیه برنامه جهت مواجهه با شرایط می باشد. سیستم هشدار اولیه کاملاً بدیع و نو بودهو در هیچ جای جهان سابقه اجرایی و عملیاتی ندارد و تنها در چند مورد شمایی از نحوه طراحی این سیستم ارائه شده است و جزئیات بیشتری اشاره نشده است لذا می توانگفت که کشور ما جزو پیشگامترین کشورهای جهان در طراحی و راه اندازی این سیستم می باشد. بنابراین نه لازم است و نه منطقی که سیستم هشدار اولیه بیابانزایی تمامیشاخصهای شناسایی شده برای بیابان زایی را ارزیابی و پایش نماید. بدین سبب بهتر است بدواً نوع خطر و یا خطراتی که عرصه مورد نظر را تهدید میکنند و یا به عبارتی مخاطرات خاصی را که منطقه مورد نظر را بیشتر تهدید می کند، شناسایی و بر اساس نوع مخاطرات مورد نظر، شاخصهایی که باید پایش شوند شناسایی و سیستم هشداراولیه بر اساس آنها تعریف و راه اندازی شود. با توجه به اینکه یک پنجم جمعیت انسانی جهان در مناطق خشک ساکن هستند و سطوح وسیعی از مناطق خشک در آسیا،مدیترانه، آفریقا، اقیانوسیه و آمریکا با شدتهای مختلف دچار بیابانزایی است، بیابانزایی پس از دو چالش تغییراقلیم و کمبود آب شیرین، سومین چالش مهم جامعهجهانی در قرن بیست و یکم میباشد. مدل پایش به عنوان یک ابزار مدیریتی، ساز و کار مناسب و لازم را برای پایش مستمر، جمع آوری داده ها، تجزیه و تحلیل و پردازش اطلاعات جمع آوری شده در بررسی میزان تأثیر گذاری فعالیت ها و اقدامات پیش بینی شده جهت مقابله با پدیده بیابان زایی را فراهم می نماید. برای کنترل بیابان زایی نیز به مانند سایر بلایای طبیعی نیازمند تدوین برنامه ای جامع می باشیم که لازمه تدوین برنامه، شناسایی دقیق ریسک و آسیب پذیری نقاط و جمعیت وابسته و سپس تهیه برنامه جهت مواجهه با شرایط می باشد. مدیران همواره تمایل دارند که اطلاعاتی کلی از وضعیت حیطه مدیریت خود در دست داشته باشند اما مدیر سیستمهشدار اولیه باید افکار خود را روی محدوده ای که سیستم هشدار اولیه فعالیت می نماید، متمرکز نماید و همانگونه که بیابان زایی محلی و موضعی است ماهیت اینسیستم هم محلی است و باید از جزء به کل رسید که برای این کار باید داده های سایت های مختلف را جمع بندی و بدین ترتیب در خصوص وضعیت هشدار در مقیاس بزرگ تر ابراز نظر نمود.

کلیدواژه ها:

پایش ، بیابانزایی ، سیستم هشدار ، مدیریت پایدار