بررسی رفتار ساختمان خاک از نظر ذخیره آب باران در مناطق نیمهخشک

ساختمان خاک یکی از ویژگیهای مهم خاک است که در میزان تولید رواناب و ذخیره آب مؤثر میباشد. پژوهش حاضر به منظور بررسی رفتار ساختمان خاک برتغییرات ذخیره آب باران در منطقه نیمهخشک استان زنجان در سال 0931 انجام گرفت. برای این منظور پانزده فلوم فلزی محتوی خاکدانههای با قطر کوچکتر از 2 میلیمتر، 2 تا4/75میلیمتر 4/75تا5/6 میلیمتر 5/6تا9/75 میلیمتر و 9/75تا12/7 میلیمتر در سه تکرار تحت بارانهای شبیهسازی شده با شدت ثابت 61 میلیمتر بر ساعت به مدت 91 دقیقه قرار گرفت. رطوبت اولیه خاکدانهها قبل از اعمال هر رخداد بارندگی به روش جرمی اندازهگیری شد. نتایج نشان داد اثر ساختمان خاک بر ذخیره آب باران درسطح احتمال 0/05 معنیدار بود. این نتیجه به این دلیل بود که در خاکدانههای با اندازه متفاوت، ساختمان خاک نیز متفاوت بود. با افزایش ساختمان خاک خاکدانههای درشت ذخیره آب باران افزایش و تولید رواناب کاهش یافت. دلیل کاهش رواناب، افزایش نفوذپذیری در سطح خاک، کاهش رطوبت اولیه خاک و تخریب شدید ساختمان خاک در کلاس پنجم بود، به طوری که تولید رواناب در کلاس اول 1/66برابر بیشتر از کلاس پنجم شد. بر اساس نتایج اثر ذخیره آب باران بر تولید رواناب در سطح احتمال 0/001معنیدار بود. دلیل این موضوع نیز، تغییرات شدید ساختمان خاک طی اعمال رخدادهای متناوب باران در سطح خاک بود. همچنین مشاهده شد که با افزایش رخداد باران تولید رواناب افزایش یافت. دلیل افزایش رواناب طی رخدادها، افزایش رطوبت اولیه خاک، کاهش سرعت نفوذ آب در خاک و نیز تخریب شدید ساختمان خاک و کاهش تخلخل درشت خاک و در ادامه تشکیل سله در سطح خاک بود، به طوری که تولید رواناب در رخداد دهم 1/4برابر بیشتر از رخداد اول شد.

کلیدواژه ها:

اندازه خاکدانه ، رواناب ، شبیهساز باران