شناسایی نشانه های زیستی شاخص منشاء، پختگی ماده آلی و محیط رسوبی در رسوبات کرتاسه ایران مرکزی منطقه خور-بیابانک با استفاده از روش گاز کروماتوگرافی- طیف سنجی جرمی

مطالعات اخیر انجام شده بر روی سنگهای منشا هیدروکربور متعلق به سن کرتاسه در ایران مرکزی منجر به شناسایی نشانه های زیستی (Biomarkers) مهم گردید. این مقاله اولین گزارش نشانه های زیستی موجود در شیل ها و شیل های اهکی به سن کرتاسه در منطقه خوروبیابانک است که آثار مولکولی آنها را از نقطه نظر منشا ماده آلی، درجه پختگی و محیط رسوبی مورد ارزیابی قرار می دهد. اطلاعات حاصل از آنالیز هیدروکربورهای اشباع توسط گاز کروماتوگرافی – طیف سنجی (GC-MS) در m/z=217 , m/z=191 نشان می دهد که توزیع استرانهای نرمال C27, C28, C29 بصورت C27>C28>C29 است که دلالت بر رسوبگذاری مواد آلی در محیط دریای باز (open marine) می کند. اغلب محققین غلظت زیاد استران C29 را دلیل بر فراوانی ماده آلی با منشا گیاهان عالی خشکی زی دانسته اند. در حالی که فراوانی استرن C28 از محیط های دریاچه ای و فراوانی C27 از محیط های دریایی با منشا پلانکتونی گزارش گردیده است. نسبت پریستان به فیتان (pr/ph) که از آن بعنوان شاخص اکسیداسیون و احیا استفاده می شود، در محدوده بین 0/78 تا 1/12 است که موید رسوبگذاری در محیط های احیایی (Anoxic) و نیمه احیایی (Suboxic) می باشد. درجه بلوغ رسوبات فوق با استفاده از نسبت های استران C29, 20S/20S+20R معادل انعکاس ویترینیت (Ro%) 89% تا 96% درصد است که نشانگر مرحله نفت زایی یا کاملاً بالغ (mature) برای تلوید نفت است. نسبت هوپان به استران در حدود 0/63 تا 1/13 است که دلالت بر فعالیت و فراوانی باکتریها در مراحل اولیه دیاژنز دارد. نسبت TS/TS+TM در حدود 0/37 تا 0/44 است. نسبت فوق که همراه متاثر از لیتولوژی و فاسیس است، در محیط های کربناته احیایی کاهش پیدا می کند. پس با توجه به مقدار [فرمول در متن مقاله] انتظار می رود مقادیر فوق مقدار بیشتری بوده باشد. از انجایی که نمونه های مذکور دارای مقدار قابل توجهی کربنات هستند لذا مقادیر بدست آمده در حد انتظار است.