ارزیابی سازند شمشک (البرز مرکزی) بعنوان سنگ منشاء احتمالی نفت و گاز دریای خزر

رسوبات ذغالدار ناحیه گلندرود مربوط به گروه شمشک با سن تریاس فوقانی – ژوراسیک زیرین بوده و در واحد زمین شناسی – ساختمانی البرز مرکزی و در زون گرگان – رشت قرار دارد. بهترین رخنمونها ودسترسی به این رسوبات در محل معدن اکتشافی ذغالسنگ گلندرود در 20 کیلومتری جنوب شهر رویان (علمده سابق) می باشد. به لحاظ نیاز به مطالعه سنگ منشاء احتمالی هیدروکربن دریای خزر و با توجه به مقدار قابل توجه مواد آلی در این سازند، مطالعه مواد آلی رسوبات بخش کلاریز گروه شمشک (رسین) صورت گرفت. در راستای این مطالعه با استفاده از روش پیرولیزراک – اوال نوع، مقدار و درجه بلوغ مواد آلی (کروژم) مشخص شد. ولی با توجه به محدودیت های این روش ، جهت بدست آوردن اطلاعات بیشتر و تایید نتایج پیرولیز، پتروگرافی مواد آلی و مطالعه کانی های رسی نیز انجام شد. با مطالعه در نور عبوری تا حدودی نوع، مقدار و همچنین اندیس دگرسانی حرارتی یا (Thermal Altratlon Index) TAI مشخص شد و در نور انعکاسی و ماوراء بنفش نوع ماسرالها تعیین شده و با اندازه گیری انعکاس ویترینیت و همچنین تعیین رنگ و شدت فلورسنس های ماسرالهای لیپتینیت در طی زمان مشخص شد. درجه بلوغ مواد آلی به دقت تعیین گردید. نتایج حاصل از پیرولیز بیانگر مقادیر قابل توجهی کروژن نوع III در این ساززند می باشند و البته تعداد کمی از نمونه ها و کروژنهای از نوع III-II می باشند که از لحاظ بلوغ حرارتی در پنجره تولید نفت (مرحله کاتاژنز) قرار دارد و اکثرا [متن مقاله] بین 450-435 درجه سانتی گراد را نشان می دهند. با توجه به مطالعات پتروگرافی مواد آلی، بیشتر ماده آلی تشکیل دهنده کروژن از نوع گروه ویترینیتی بوده و به عبارتی کروژن نوع III هستند که از گیاهان عال یخشکی منشاء می گیسرد. اندازه گیری انعکاس ویترینیت و مطاله فلورسنس زایی، مبین ذغالی از نوع بیتومینه با مواد فرار زیاد می باشد که دارای درجه بلوغی معادل با اوایل تا اواسط مرحله کاتاژنز است که با ضریب تیزی یا Weaver (Sharpness Ratio) SR نیز مطابقت دارد. نوع هیدروکربن تولیدی در اکثر نمونه ها گاز حرارتی بوده ولی تعدادی از نمونه ها قابلیت تولید نفت را نشان می دهند.