بررسی کانی سازی آهن در حاشیه گنبدهای ساب ولکانیک منطقه خواجه، شهرستان هریس - آذربایجان شرقی

منطقه مورد مطالعه در محدوده شهرستان هریس از توابع استان آذربایجان شرقی در حاشیه ی جاده قدیم اهر- تبریز واقع شده است. در این منطقه چندین گنبد ساب ولکانیک به سن میو-پلیوسن به تبع از سیستم های گسل موجود و در اثر وجود گسل های موازی با گسل تبریز به سنگ های قدیمی تر، از جمله واحدهای تبخیری-تبخیری سازند قرمز بالایی نفوذ کرده و محلول ها گرمابی ناشی از این توده ها، سبب کانی سازی های پراکنده آهن و مقادیر ناچیزی مس و روی شده است. ترکیب شیمیایی این توده ها در حد تراکی آندزیت و ریوداسیت بوده و سنگ های درونگیر شامل مارن، گلسنگ، سیلتستون، ماسه سنگ و کنگلومرا است. در این سنگ ها درصد مودال هماتیت و دیگر کانی های آهندار حدود 20-10% و عیار آنها 7/5-6/4 % است. گنبدهای خواجه در ارتباط با فاز کوهزایی آستیرین بوده و اغلب محصول ذوب پوسته اسیدی است. با توجه به وجود مقادیر زیادی کانی های آبدار، از جمله بیوتیت و آمفیبول، ماگمای مولد این توده ها، توان بالایی برای حمل و کانی سازی فلزی داشته اند. از نظر سنگ شناختی، این گنبدها از سری ماگمایی کالک آلکالن K بالا بوده و در نمودار های محیط زمینساختی در حاشیه ی فعال قاره ای قرار می گیرند. افزون بر این منطقه، در سایر نقاط آذربایجان در مسیر گسل تبریز برونزدهایی از این سنگ ها مشاهده می شود که کانی سازی آهن نیز در بعضی از آنها انجام گرفته است. برای مثال در اطراف فرودگاه تبریز و در منطقه هرزند مرند این گنبدها دارای کانی سازی هماتیت و مگنتیت در داخل سنگ های درونگیر هستند.