مقایسه افیولیتهای شمال نائین با افیولیتهای دهشیر

ملانژ افیولیتی ائین در لبه غربی زون ایران مرکزی و در امتداد زون گسلی دهشیر بافت، از بافت تا دهشیر – جنوب نائین – شمال نائین – انارک و … رخنمون هایی را نشان میدهد. مشاهدات صحرایی در زمین شناسی اولیه شباهتهای نزدیکی را بین این ملانژها نشان میدهد. لیتولوژی این دو ناخیه به مقدار زیادی مشابه بوده و از بالا به پائین شامل: 1ـ آهک های پلازیک، آهک ماسه ای و رادیولاریت کرتاسه فوقانی 2ـ بازالت ها با ساخت بالشی و ماسیون (بیشتر در منطقه دهشیر) 3ـ دایکهای صفحه ای با ترکیب دلریتی 4ـ پلاژیورانیت ها که در زیر دایک ها و روی گابروها قرار دارند. 5ـ خانواده گابرو که شامل نوریت ها، گابروها و گابروهای نوریتی می باشد (دهشیر کابروی آمفیبول، و پیروکسن دار) 6ـ سنگهای پریدوتیتی با بافت کومولا شامل هرزبورژیت، ورلیت و دونیت 7ـ سنگهای پریدوتیتی با بافت تکتونیت شامل هرزبورژیت، ورلیت و دونیت که این سنگها در افیولیتهای نائین گاهی توسط دایکهای رودنژیتی قطع شده اند کمپلکس افیلویتی نائین به طور عمده از پریدوتیتهای هرزبورژیتی و سرپانتینیت شتکیل شده اند. پیروکسنیت ها و لرزولیت ها در آن خیلی کم است. گاهی دایکهای لرزولیتی و دیابازی و گابرویی آنها را قطع کرد اند. سنگهای اهکی و رادیولاریت به طور پراکنده در سرتاسر منطقه وجود دارد که از قطعات چند متری تا چند صد متری می باشند بخصوص در بخش جنوب شرقی افیولیتها (شمال شرق نائین) سن احتمالی ملانژ افیولیتی نائین پالئوسن تا ائوسن زیرین می باشد، زیرا جوانترین سنگ رسوی منطقه متعلق به ائوسن زیرین است. با توجه به جایگیری بسیاری از افیولیتهای ایران بر اثر فاز کوهزایی لارامید احتمالا این ملانژ افیولیتی بر اثر این فاز کوهزایی حاصل شده است. نتایج آنالیزهای ژئوشیمیایی نشان می دهد که ملانژ افیولیتی شمال نائین از نظر K2O فقیر شده (دارای کمتر از ده درصد وزنی K2O) است. ترمهای بازیک و حد واسط این مجموه نسبت به آهن و تیتان غنی شدگی نشان نمی دهند و از نظر پترولوژی و ژئوشیمی دارای روند ماگمای تولوئیت جزایر قوسی بوده که در نتیجه ذوب بخشی یک منشا تهی شده بوجود امده است. با توجه به شواهد صحرایی، ژئوشیمیایی، پتروگرافی و پترولوژی و شباهتهای این ملانژ افیولیتی به افیولیتهای سبزوار وانارک، این سنکانس با تولئیتهای جزایر قوسی قابل مقایسه است. و اما در افیولتهای دهشیر داد ه های ژئوشیمیایی عناصر اصلی، قلیل و نادر خاکی برای تایید خویشاندی واحدهای مختلف سنگی مورد بررسی قرار گرفته اند. به طور کلی ماگمای سازنده افیولیت دهشیر دارای سرشت تولئیتهای MORB است که از ذوب بخشی (حدود 22%) سنگ مادرگارنت لرزولیت حاصل شده است. پلاژیوگرانیتها در اینجا به دو دسته قابل جدایش هستند: 1ـ در همیافتی با دایکهای صفحه ای – گابروهای آمفیبول دار 2ـ در همیافتی با مجموعه دگرگونی ناحیه ای بصورت نافذ در آن. در هر دو دسته پلاژیوگرانیت شباهت ژئوشیمیایی داشته و در محدوده پلاژیوگرانیتهای اقیانوسی (OP) واقع می شوند. پلاژیو گرانیتهای دسته دوم احتمالا از ذوب بخشی گابروهای هیدراته – آمفیبولیتها حاصل شده اند. با توجه به شواهد موجود محیط ژئودینامیک افیولیت دهشیر یک کافت اقیانوسی بوده است. رخداد سرپانتینی شدن اولترامافیک ها در گستره دهشیر منجر به آزادی Cao و هجوم آن به سوی دایکهای گابرویی شده استرودنژیت ها که حاصل متاسوماتیسم هستند از مجموعه کانیابی جگراسولر، پکتولیت، وزوویان ، اسفن، پرهنیت، اپیدوت تشکیل شده اند. فرایند کربنات زایی (لیستونیتی شدن) تحت تاثیر سیالات حاوی CO2 در اولترابازیک های دهشیر صورت گرفته است. ولکانیسم کوارتنر با سرشت کالکوآلکالن در حواشی افیولیت به عنوان عامل تامین سیالات co2 دار در لیستونیتی شدن از دیدگاه ژئوشیمی مورد بررسی قرار گرفته است.