پیش بینی تاثیر بهره برداری از سد سیوند بر جلوگیری از نفوذ آب دریاچه بختگان به دشت توابع ارسنجان با استفاده از مدل ریاضی (نرم افزار GMS)

سطح آب زیرزمینی در دشت توابع ارسنجان که در استان فارس و در مجاورت دریاچه طشک قرار گرفته است و فعالیتهای کشاورزی در آن بسیار گسترش یافته است، در سالهای اخیر با توجه به خشکسالیهای پی در پی، افت زیادی کرده است و نفوذ آب دریاچه طشک به آبخوان این دشت موجب تخریب کیفیت آب زیرزمینی در بخشهایی از دشت شده است. شرکت آب منطقه ای فارس به منظور تخریب بیشتر آبخوان، طرح انتقال آب از سد سیوند به این دشت را مد نظر قرار داده است به این امید که استفاده از آب این سد جهت آبیاری بخشی از اراضی کشاورزی نزدیک دریاچه، باعث بالا آمدن نسبی سطح آب زیرزمینی و جلوگیری از نفوذ بیشتر آب شور دریاچه طشک به این آبخوان شود. هدف از مطالعه حاضر محاسبه میزان اثرات اجرای این پروژه و بررسی مقدار تاثیر آن در رسیدن به هدف مذکور می باشد. لذا در این مطالعه از تهیه مدل ریاضی دشت و کالیبراسیون مدل، دو سناریو جهت بهره بردای از سد مد نظر قرار گرفت. در سناریوی اول تنها بهره برداری از کانالهای سد سیوند و آب برگشتی حاصل از آنها به مدل اضاف شد و سایر منابع تغذیه و تخلیه با شرایط فعلی یکسان در نظر گرفته شد. در سناریوی دوم علاوه بر در نظر گرفتن اثرات آب برگشتی آبیاری حاصل از کانالها، فرض توقف بهره برداری از چاههای کشاورزی موجود در اراضی حاشیه دریاچه نیز به مدل اعمال شد و مدل در نهایت میزان بالا آمدن سطح آب زیرزمینی در اثر هر یک از سناریوهای فوق را پس از یک سال آبی محاسبه نمود. این مطالعات نشان داد که در بهره برداری از کانالهای سد سیوند بدون کاهش در میزان برداشت آب زیرزمینی از دشت تاثیر زیادی بر بهبود شرایط موجود ندارد و پس از یک سال حداکثر سی سانتیمتر بالا خواهد آمد ولی بهره برداری از این شبکه ها به همراه توقف بهره برداری از چاههای موجود در بخش جنوبی دشت (حاشیه دریاچه) می تواند موجب بالا آمدن سطح آب زیرزمینی حاشیه دریاچه تا دو متر می گردد و این تاثیر می تواند شرایط را برای جلوگیری از نفوذ آب شور دریاچه به آبخوان فراهم نماید.

کلیدواژه ها:

آب زیرزمینی ، مدل ریاضی ، سد سیوند ، نفوذ آب شور ، دریاچه طشک