مطالعه زمین شیمی و کانی های تشکیل دهنده شیستهای ابی سبزوار شمال خرده قاره ایران مرکزی

سنگهای دگرگونی سبزوار در شمال ایران برونزد دارند. این سنگها شامل شیستهای آبی، آمفیبولیت و گنیس و شیست سبز می باشند. شیستهای آبی شامل آمفیبول سدیک، اپیدوت، فنژیت ، ± کلسیت، ± امفاسیت و کوارتز می باشند. نمونه های آمفیبولیت دارای کانی های آمفیبولهای سدیک-کلسیک، اپیدوت، آلبیت، فنژیت، کوارتز، ± امفاسیت، ایلمینیت و تیتانیت می باشد. برونزد کوچکی از گنیس دارای کانی های گارنت، سدیک کلسیک آمفیبول، اپیدوت، آلبیت، فنژیت، بیوتیت، کوارتزو هماتیت می باشد. کانی های مهم شیست سبز شامل کلریت، پلاژیو کلاز و پیریت می باشد. بررسی های زمین شیمی نشان می دهد سنگ مادر این دگرگونه ها، دارای ماهیت مورب نرمال (Normal MORB) و مورب غنی شده (E-MORB) می باشد. دما و فشار سنجی شیست ابی فشاری بین 15-13 کیلو بار و دمایی بین 500-450 درجه سانتیگراد را نشان می دهد. نسبت اوج دمای دگرگونی به عمق این سنگها پایین بوده ( حدود 12°C/Km) کم نشان دهنده تشکیل آنها د رمحیط های فرورانشی می باشد. شیمی مناسب سنگمادر دگرگونه ها و عدم وجود گارنت در شیستهای آبی نشان دهنده پایین بودن دما در طی دگرگونی بوده است. نمونه های آمفیبولیتی فشاری حدود 5 تا 7 کیلو بار و دمایی بین 450 تا 550 درجه سانتی گراد را تحمل کرده اند. وجود کانیهای کلریت، اکتینولیت، بیوتیت و تیتانیت نشان دهنده دگرگونی در رخساره شیست سبز می باشد. کلریت، آلبیت و بیوتیت جانشین گارنت یا گلوکوفان شده اند که بیانگر دمایی کمتر از 300 درجه سانتیگراد برای رخساره شیست سبز می باشد. تشکیل سنگهای دگرگونی فشار بالا در ناحیه سبزوار، مربوط به فرورانش به سمت شمال شرق پوسته اقیانوسی این حوضه و در نتیجه بسته شدن آن بین خرده قاره ایران مرکزی و اوراسیا در ائوسن می باشد.

کلیدواژه ها:

گلو کوفان شیست ، اقیانوس نئوتتیس ، خرده قاره ایران مرکزی ، سبزوار