ارزیابی مکانی اثر معیار خاک بر بیابانزایی با استفاده از مدل مدالوس(مطالعه موردی: شرق اصفهان)

بیابان زایی پدیدهای است که سازمان ملل متحد به عنوان یک مشکل مهم جهانی در کنفرانس بیابان زدایی سال 1977 (نایروبی) رسما مورد شناسایی قرار داد و امروزه آثار زیان بار آن برای بیش از یک میلیارد نفر ساکن در 100 کشور به عنوان یک معضل بزرگ اقتصادی – اجتماعی و محیطی به اثبات رسیده است. بیابان زایی مشتمل بر فرآیندهایی است که هم زاییدهعوامل طبیعی است و هم به عملکرد نادرست انسان بر می گردد. یکی از مهمترین عواملی که بر پدیده بیابان زایی تاثیر می گذارد، شرایط خاک می باشد. هدف از این مطالعه بررسی خصوصیات خاک به عنوان معیاری جهت ارزیابی بیابان زایی است. بدین منظور، مهم ترین شاخص های خاک منطقه که بر بیابان زایی موثر می باشند، انتخاب شدند. از 20 نقطه در شرق اصفهان وسعت: 136168 هکتار نمونه برداری انجام شد و شاخص های: بافت خاک EC ، pH درصد سنگریزه سطحی، درصد گچ و میزان مواد آلی برای هر یک از نمونه ها تعیین گردید. برای تهیه نقشه وضعیت خاک ابتدا برای هر شاخص در محیط ArcGIS یک لایه اطلاعاتی ایجاد شد. هر یک از شاخص های مورد استفاده برای ارزیابی وضعیت خاک بر اساس مدل مدالوس امتیازدهی شده و سپس با میانگین هندسی این لایه ها نقشه وضعیت معیار خاک بدست آمد. نتایج نشان داد که منطقه در دو کلاس متوسط و شدید بیابان زایی قرار می گیرد. بطوری که در 52453 هکتار معادل 38/5 درصد از مساحت منطقه کلاس وضعیت بیابان زایی متوسط می باشد و در 83459 هکتار معادل 61/2 درصد از مساحت منطقه کلاس وضعیت بیابان زایی شدید می باشد. همچنین مشخص شد که از بین شاخص های مورد استفاده برای ارزیابی معیار خاک، شاخص های درصد مواد آلی، درصد سنگریزه سطحی و هدایت الکتریکی بیشترین تاثیر را بر بیابان زایی خاک منطقه دارند

کلیدواژه ها:

تخریب اراضی ، بیابان زایی ، ، مدالوس GIS ، شرق اصفهان