گالی های ناشی از قنات های رها شده در دامغان

به منظور مقابله با خشکسالی و بهره برداری بهینه از حداقل منابع اب زیرزمینی موجود در مناطق خشک و نیمه خشک ایران قنات ها توسط ایرانیان قدیم طراحی شدند و در طی سالیان متمادی به عنوان مهمترین و اساسی ترین روش بهره برداری آب در این مناطق مورد استفاده قرار گرفته اند. به منظور حفاظت و نگهداری از این قنات ها نظارت و بازبینی دائم از انها صورت گرفته و در صورت نیاز مرمت و لایروبی می شده اند. ولیکن با گذشت زمان و توسعه فرهنگ استفاده از چاه های نیمه عمیق و عمیق در مناطق مختلف بهره برداری آسان و سریع از منابع آب زیرزمینی گسترش یافت و کم کم استفاده از قنات کاهش پیدا نمود. به طوری که بساری از قناتها رها شده و مروک گردیدند رها شدن قنات و گرایش به اسفاده از چاه ها علاوهبر اثرات منفی بر آب های زیرزمینی منجر به تخریب اراضی حاشیه این قنات ها شده و یا خواهد گردید که غالبا دارای رسویات کواترنر واریزه ای دانه درشت می باشند. تمرکز هرز آبها و هدایت آنها به داخل چاه های قنات نقطه عطق ایجاد فرسایش گالی در دشتها بوده و به مرور زمان حجم قابل ملاحظه ای از هرزآبها به داخل این گالی ها منتقل شده و منجر به توسعه آنها می گردند. در این مقاله سعی شده است مواردی از این گونه قنات های رها شده که منجر به ایجاد گالی و توسعه آنها در مناطقی از استان سمنان شده اند معرفی گردیده و ضمن شناسایی این گونه مناطق خطرات ناشی از گسترش آنها نیز تا حد ممکن ارزیابی شوند.

کلیدواژه ها:

قنات ، رها شده ، متروک ، فرسایش ، گالی