قنات، گناباد و توسعه پایدار

توسعه پایدار یکی از مهمترین مقوله هایی است که وجه جوامع امروزی را به خود معطوف کرده است و مسئله زیست محیطی یکی از مهمترین ابعاد آن است محیط طبیعی از عوامل و عناصر متفاوتی تشکیل شده است و هر محیط طبیعی با توجه به عوامل و عناصر سازنده آن و در تعامل با انسان پدیده های مختلفی چون شهر، روستا و غیره را به وجود می آوئرد لذا تحقق توسعه پایدار در گرو تعادل ارتباط بین انسان و محیط است. در بررسی روابط متقابل بین انسان و محیط و تعامل موجود بین انها تئوری سیستم ها و استفاده از آن در تبیین موضوعات مختلف هر روز که می گذرد اعتبار بیشتری پیدا می کند و می توان هر نوع تغییری را در هر یک از عناصر تشکیل دهنده سیستم پیش بینی و برای حفظ کلیت سیستم چاره اندیشی کرد. با وجه به اهمیت مسئله فوق شهرستان گناباد یکی از کهن ترین شهرهای ایران است که بر اساس شرایط محیطی موجود در منطقه به ویژه سیستم قنات پدید امده و توسعه یافته است از آن جهت سیستم است که عوامل و عناصر متعددی از قبیل عوامل و عناصر اقلیمی زمین ساختی (توپوگرافی، زمین شناسی، ژئومورفولوژی) هیدرولوژی و غیره در ارتباط با همدیگر سیستم قنات را به وسیله انسان به وجود آورده اند که این قنات ها خود به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک باعث پیدایش شهرها و روساها و توسعه آنها گردیده است. در نتیجه در این مقاله سعی شده با استفاده از تئوری سیستم ها یعنی تبیین و تعیین جایگاه هر یک از عئامل و عناصر تشکیل دهنده سیستم قنات که مهمترین عامل پیدایش شهرستان گناباد بوده تغییرات آن را پیش بینی و پیامدهای آن را کنترل و توسعه ای پایدار را برای این شهرستان رقم زد.