مسائل حقوقی قنات

برخلاف محاورات مرسوم بین مردم مالکیت آب مالکیت مجاری قنات است که شامل کانال و مستحدثات و چاه های مسیر و مادر چاه و حریم آنها می باشد که حریم از هر طرف سه متر و حریم چاه های مسیر هر کدام 75 متر مربع و حریم مادر چاه در زمین سفت 250 گز و در زمین سست 500 گز می باشد نوع مالکیت ان غیر منقول که در اکثر نقاط مانند سایر اموال غیر منقول به ثبت رسیده و دفتر ثبت قنوات جدا از سایر املاک می باشد نوع مالکیت مشاعی بوده غیر قابل تفکیک و تقسیم است و مالکین قنات صاحب حق مجرا در ملک دیگران نیز می باشند که در مقابل یکدیگر دارای تکالیف و اختیاراتی هستند و صاحب مجرا نمی تواند مانع تقسیم ملکی که مجرا از آن عبور می کند بشود و لکن پس از تقسیم نیز حق مجرا به قوت خود باقی است نحوه تقسیم آب بین شرکا بر اساس عرف محل با فنجان و تاس و در بعضی نقاط با سرقه محسوب می شده که اینک به ساعت تبدیل شده و هر فنجان یا تاس از 4.5 تا 8 دقیقهو 24 ثانیه متفاوت است و اما مالکیت ثبتی همان فنجان و تاس و غیره می باشد و نیز نحوه آب بری هر مالک به صورت مدار است که از 12 تا 24 روز و بستگی به میزان و نوع املاح موجود در آب و جنس خاک دارد معاملات قنات در گذشته به طور عادی بوده ولی قنواتی که به ثبت رسیده معاملات آن در دفاتر اسناد رسمی و به صورت عقود مختلف مانند بیع، صلاح، اجاره، و رهن انجام می گیرد. و مورد وقف و حبس نیز قرار می گیرد همچنین از طریق وصیت وارث منتقل می شود که سهم الارث همسر متوفی از قیمت ساختمان قنات بوده و از اصل مالکیت سهم نمی برد اکثر خیارات جاری در انواع معاملات برای بر هم زدن آن در مورد قنات هم معمول و لکن شفعه در آن مصداق ندارد ضمنا اتباع بیگانه هم تحت شرایط خاصی از طریق وزارت امور خارجه معین می شو حق تملک نسبت به قنات دارا می باشند. منابع و ماخذ: 1- قانون مدنی 2- قانون ثبت 3-اطلاعات مکتسبه از خبرگان محلی.