تحلیل خطر زمین لرزه آثار میراث فرهنگی در منطقه زاگرس

در سال ها ی اخیر حفاظت از بناهای تاریخی در برابر تخریب های ناشی از زلزله در بسیاری از کشورها مورد توجه قرار گرفته است. ابنیه ها ی تاریخی به دلیل جنبه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی به عنوان یک میراث معماری برای جوامع صنعتی و مدرن محسوب می شوند. این بناها علاوه بر سوابق و ارزش تاریخی، در صنعت گردشگر ی نیز بسیار حائز اهمیت هستند و وجود بناهای تاریخی و ماندگار در کشورها اغلب به عنوان جاذبه اصلی شهرها و کشورها محسوب می گردند. در این راستا با توجه به قرارگیری ایران در کمربند زلزله خیز آلپ- هیمالیا، تعیین و بررسی عواملی نظیر درجه لرزه خیزی منطقه، واکنش منطقه در برابر زمین لرزه، پیش بینی خسارات ناشی از زمین لرزه و در نهایت برآورد مقاوم سازی سازه در برابر زمین لرزه و استفاده از نتایج نقشه های ریسک تلفیقی در مدل سازی های عددی بناها و آثار میراث فرهنگی از اولویت خاصی برخوردار است. گستره ی مطالعاتی در منطقه زاگرس از دیدگاه لرزه زمین ساختی دارای لرزه خیزی پراکنده و ناپیوسته است. این ناحیه پهنه گسترده ای از شمال غرب تا جنوب شرق ایران را شامل می شود و چندین استان بزرگ و مهم کشور را در بر می گیرد. بنابراین باید نسبت به تحلیل خطر زلزله به منظور استفاده از نتایج آن در بهسازی لرزه ای بناهای مهم تاریخی، گردشگری و دیگر ابنیه ها اقدام نمود. در این پژوهش سه منطقه در بخش های مختلف زون زاگرس (شمالی، میانی و جنوبی) برای تحلیل خطر زمین لرزه و مدل سازی لرزه ای انتخاب شده است. این مناطق از نظر زمین شناسی و ساختار، همچنین از نظر لرزه خیزی و زمین لرزه ها ویژگی های منحصر به فردی دارند. بنابراین مطالعات لرزه ای بر روی بافت های تاریخی در این نواحی و مقایسه نتایج آن ها با یکدیگر، در ارائه تصویری روشن از تاثیر زلزله های محتمل آتی بر بناهای تاریخی این مناطق کمک بسیاری می کند. بنابراین در این پژوهش با توجه اهداف و نتایج آن، و توجه به همه شواهد و محاسبات و تجزیه و تحلیل های صورت گرفته گسل های و پهنه گسلی مختلف، که با ریسک لرزه ای بالا که بیشترین خطر زمین لرزه و میزان تخریب را برای بناها و آثار میراث فرهنگی در منطقه زاگرس ایجاد می کنند، شناسایی گردید. در نهایت با استفاده از تمام ی نقشه ها ی پهنه بندی ریسک تهیه شده برای گستره مطالعاتی و تلفیق داده ها و نتایج حاصل از آنها، نقشه اولویت بندی مناطق پرخطر در زون زاگرس با استفاده فاکتورها به عنوان نتیجه پژوهش تهیه گردید. بر اساس نقشه ریسک تهیه شده اولویت های 1 و 2 در زاگرس شمالی ، اولویت 3 در منطقه زاگرش میانی ، اولویت های خطر 4 تا 6 در زاگرس جنوبی با مقادیر شتاب 35 ,0 تا 0,5 گال با بیشترین مقدار ریسک لرزه ای را دارند و جهت انجام پروژه های بهسازی لرزه ای و مدل سازی پیشنهاد می گردد. اولویت های ذکر شده به عنوان مناطق با اولویت های 7 گانه جهت انجام پروژه های بهسازی لرزه ای بناهای تاریخی و استفاده از نتایج کمی ارائه شده در نقشه نهایی جهت مدل سازی های عددی آثار میراث فرهنگی در منطقه زاگرس پیشنهاد می گردند تا با افزایش دقت نتایج، عدم قطعیت های حاصل از آنها کاهش یابد.

کلیدواژه ها:

تحلیل خطر زمین لرزه ، زاگرس شمالی ، بهسازی لرزه ای ، آثار میراث فرهنگی ، بناهای تاریخی