آنالیز روابط اجتماعی و تحلیل شبکه در توسعه روستایی(مطالعه موردی: منطقه طالقان_ روستای ناریان)

یکی از مولفه های مهم اقتصادی و اجتماعی در توسعه روستایی، دامداری و بهره برداری از مرتع بوده که از سالیان دراز در ایران گله داران و جامعه روستایی به شیوه های سنتی از مراتع بهره برداری می کردند. برای دستیابی به توسعه روستایی پایدار و مدیریت مشارکتی موفق، عرصه های مرتعی در جامعه روستایی به عنوان یک مولفه مهم در توسعه روستایی، نیازمند تحلیل روابط اجتماعی و در واقع شبکه های اجتماعی در بین بهره برداران مرتع می باشند. شبکه اجتماعی در بین بهره برداران مرتع، سابقه ای دیرینه داشته که بر اساس تعاملات اجتماعی در بین آنها شکل گرفته است. در مدیریت مشارکتی مراتع، توجه به بهره برداران مرتع، تحلیل و آنالیز روابط اجتماعی بین آنها ضروری است. روش تحلیل شبکه با مهیا نمودن شاخص های کمی و ریاضی، محققین را در امر برنامه ریزی و سیاست گذاری منابع طبیعی، مطالعه سیستم های اجتماعی- اکولوژیکی و تحلیل روابطاجتماعی بین بهره برداران از منابع طبیعی یاری می نماید. هدف از انجام این تحقیق تحلیل شبکه های اجتمهاعی اعتماد و مشارکت در بین بهره برداران مرتع روستای ناریان واقع در منطقه طالقان می باشد. در این تحقیق از روش تحلیل شبکه در محیط نرم افزار UCINET استفاده شده است. جهت انجام این تحقیق، ابتدا از روش های مطالعات کیفی مانند مشاهده مشارکتی و مصاحبه، جهت شناسایی گروه های هدف و ساختارمدیریت دام در مرتع استفاده شد و سپس بر اساس رویکرد کمی تحلیل شبکه، ساختار شبکه اعتماد و مشارکت بین بهره برداران مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق سه شاخص مهم میزان تراکم، میزان مرکزیت کل شبکه و میزان بده و بستان در سطح کل دو شبکه مورد بررسی قرار گرفت. علاوه بر این، میزان همبستگی دو شبکه اعتماد، مشارکت و همچنین معادله رگرسیون بین دو شبکه برآورد شد. انتهای این تحقیق نشان می دهد میزان تراکم پیوندهای درون گروهی اعتماد و مشارکت در گروه شماره 1 بیش از سایر گروه ها بوده و لذا سرمایه و انسجام اجتماعی در این گروه بیشتر خواهد بود. نتایج میزان بده و بستان در شبکه های اعتماد و همکاری نشان دهنده پایداری شبکه به میزان حداکثر در گروه شماره 1و نسبت به سایر گروه ها بوده و اعتماد و همکاری متقابل درون گروهی بیشتر از بین گروهی می باشد. میزان همبستگی بسیار بالایی بین دو شبکه حدود 87 درصد بوده که حاکی از میزان همبستگی بسیار بالا بین اعتماد و مشارکت بوده و در نهایت می توان بیان نمود که رو ش تحلیل شبکه اجتماعی قادر است برنامه ریزان توسعه روستایی را در شناخت چالش های موجود در مدیریت مشارکتی مرتع و سیاست گذاری جهت برطرف نمودن این چالش ها یاری نماید.

کلیدواژه ها:

توسعه روستایی ، مدیریت مشارکتی ، تحلیل شبکه اجتماعی ، بهره برداران مرتع ، پایداری شبکه