پشتیبانی چارچوب DPSIR از مدل SWAT در شناسایی مولفه های کیفی و کمی موثر برواکنش های هیدرولوژیکی در حوزه آبخیز اترک

در یک اکوسیستم طبیعی بهره برداری از زمین و ایجاد تغییر در شرایط محیطی به ویژه پوشش گیاهی و کاربری اراضی آن، بر پاسخهای هیدرولوژی مانند میزان رواناب و جاری شدن سیلاب منطقه تاثیرگذار میباشد. زیراپوشش گیاهی یکی از عوامل اصلی در وضعیت منابع آب، فرسایش و رسوب یک حوزه آبخیز میباشد. استفاده از سیستم های ارزیابی برای بررسی روند تخریب و اتخاذ راهکار مناسب جهت مقابله با این پدیده امری ضروری وحایز اهمیت است. در این میان انتخاب شاخص هایی که بتواند تصویری روشن و گویا از وضعیت تخریب اکوسیستم نشان دهد در تصمیم گیری های مربوطه نقش اساسی دارد. در این پژوهش در ابتدا شاخصهای موثر در تخریب اکوسیستم مرتعی بر مبنای چارچوب مفهومیDPSIRشناسایی و اولویت بندی شدند بر این اساس مشکل منابع آب و تغییرکاربری مراتع بعنوان یکی از مشکلات محوری مرتبط با خدمات اکوسیستمی در حوزه آبخیز اترک قابل ذکر میباشد، بطوریکه درحال حاضر بعضی از قسمتهای این مراتع وضعیت مطلوبی ندارند. در ادامه به منظور استفاده از ابزاری که این عوامل انسانی و طبیعی را به طور جداگانه و همزمان بررسی کند از مدلSWATاستفاده گردید. نتایج اولیه تحقیق در مورد نوع و وسعت کاربریها نشان داد که با استفاده از این ابزار میتوان مدل سازی مناسب و با دقت قابل قبولی را برای حوزه انجام داد. بر این اساس مدلسازی عملکرد مراتع در شرایط محتمل دوره های آتی انجام خواهد شد و بررسی اثرات تغییر اقلیم انجام خواهد گرفت.

کلیدواژه ها:

مدلسازی ، SWAT ، چارچوب DPSIR ، حوضه اترک ، مشکلات اکوسیستم های مرتع