مفاهیم و وجوه تشابه و تمایز نقوش صورت های فلکی در آثار دوره سلجوقی

علم نجوم با توجه به اهمیت آن در دوران بعد از اسلام به عنوان یک پدیده ی علمی معرفی شد و در زمینه های مختلف به خصوص در هنرهای فلزکاری نسبت به سایر هنرهای دیگر نمود بیشتری پیدا کرد و در این زمینه مورد توجه هنرمندان بسیاری از جمله هنرمندان دوره ی سلجوقی قرار گرفته است که در خلق برج های دوازده گانه فلکی بر روی ظروف فلزی تلاش بسیاری نموده اند. نکته ی قابل تامل این است که کاربرد این نقوش بر روی آثار هنری صرفا جنبه ی تزئینی نداشته و هنرمندان سعی می کردند با استفاده ازرمزورازهای موجود در صور فلکی،احساسات خود را بیان کنند .در این مقاله نگارنده به بررسی مفاهیم نجومی در فلزکاری دوره ی سلجوقی با هدف بررسی اندیشه ها و دیدگاه های آیینی و مذهبی و اعتقادات آنان نسبت به تاثیرگذاری نقش ستارگان در زندگی مردمان آن روزگار می پردازد و در نهایت چند نمونه از نقوش صورفلکی در آثار فلزی به جامانده از این دوره را مورد مطالعهو تحلیل و بررسی قرار می دهد. این پژوهش درصدد پاسخگویی به این سوال است که نقوش در صورت های فلکی چه مفاهیمی را در بردارند و وجوه تمایز و تشابه آنها در آثار فلزی دوره سلجوقی چگونه است روش تحقیق توصیفی تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی می باشد. نتایج حاصل بیانگر این امر است که نقوش فلکی در آثار دوره سلجوقی به صورت طالع بینی و نماد به کاررفته اند و بینش هر هنرمند با هنرمند دیگر در به تصویر کشیدن این نقوش متفاوت بوده است .به همین علت ما تفاوت هایی را از نظر تصویرسازی برروی این آثار مشاهده می کنیم. همچنین از مهمترین اشتراکات تزیینی میان آثار این دوره استفاده از نقوش دوازده طرح ترنجی کوچک که علایم بروج فلکی در داخل آنها نقش شده است، می باشد

کلیدواژه ها:

فلزکاری ، سلجوقی ، صورفلکی ، نجوم