تعیین مواد رادیواکتیو رد گل و لای بستر و آبزیان کف زی رودخانه مرزی اروند رود و سواحل شمالی خلیج فارس در استان خوزستان

اندازه گیری های اسپکنرومتریک اشعه Y بر روی نمونه های رسوبات و ماهیان کف زی با ارزش اقتصادی ( هامور و شانک ) ساحل جنوبی خوزستان ( اروند کنار تا هندیجان ) به منظور مطالعه غلظت منابع رادیواکتیو طبیعی و ساخت دست انسان انجام پذیرفت . 83 نمونه رسوبات در نقاط مختلف ساحل جنوبی خوزستان در فواصل تقریبی 5 کیلومتر ( برای رسوبات ) از ساحل خرمشهر در اروند رود در شرقی ترین قسمت ایستگاه های نمونه برداری ایجاد گردید . نمونه برداریبه هنگام جزر انجام می گرفت زیرا تنها در این حالت سواحل مرطوب و گل ولایی جنوب خوزستان که به هنگام مد خلیج گاهی به شعاع 40 کیلومتر آب گیری می شدند قابل نمونه برداری رسوبی بودند . در هر کدام از ایستگاه های نمونه برداری یک سطح نمونه گیری به مساحت یک مترمربع در نظر گرفته می شد . تمام نمونه های رسوبی جمع آوری شده ماهیت گل خیس داشتند . لذا در ابتدا نمونه های رسوبات جمع آوری شده را در هوای آزاد خشک کرده سپس برای حذف کامل محتواری آب، آنها را در آون ْC105به مدت 2-3 روز قرار دادیم . غلظت رادیونوکلایدهایی مانند 226 Ra ، 232 Th ، 238 U و 137 Cs در طول ساحل خوزستان در حد میزان میانگین بین المللی آنها و در بعضی قسمت ها حتی کمتر از نصف این میزان بود . تنها در مورد رادیونوکلاید 40 K که از نقطه نظر سم شناسی محیطی اثر انگشت آلودگی نفتی تلقی می شود، میزان غلظت بالاتر از میانگین بین المللی آن بود که این مسئله در رابطه با سابقه 100 ساله صادرات نفت از سواحل خوزستان و آلودگی های قدیمی و اخیر ( نشت نفت کویت در جنگ دوم خلیج فارس ) قابل توجیه است . هر چند که مقادیر 40 K محاسبه شده در رسوبات و آبزیان ساحل خوزستان هنوز بسیار پایین تر از مقادیر محاسبه شده آنها در سواحل بسیاری از کشورهای جهان است . از نظر مقایسه آماری میان آلودگی رادیواکتیو مناطق مختلف ساحل خوزستان که آن را از لحاظ جغرافیایی به سه قسمت غربی ( آبادان و ساحل اروند ) ، میانی ( خوریات ) و 137 Cs (man made) شرقی ( سریمه و هندیجان ) تقسیم کرده بودیم . که در این میان غلظت رادیونوکلاید ساخت بشر و رادیونوکلاید طبیعی 232 Th (Naturally Occurred) در سه منطقه جغرافیایی و اکوسیستمی یاد شده تفاوت معنی داری با هم نشان دادند . (p<0.05) در هر دو مورد، منطقه اروند و آبادان نسبت به دو منطقه دیگر غلظت رادیونوکلاید به نحو معنی داری بالاتر بود . در رابطه با رادیونوکلاید نفتی 40 K و رادیونوکلاید ناشی از جنگ افزار 238 U و دختر آن 236 R( علیرغم تفاوت های اندک ) هیچ اختلاف معنی داری در میان سه منطقه جغرافیایی یاد شده نشان داده نشد . در رابطه با ماهی های کف زی ( شانک و هامور ) غلظت رادیونوکلایدهای 226 Ra ، 232 Th ، 238 U و 137 Cs به دلیل بسیار اندک بودن، قابل تعیین مقدار نبود اما غلظت رادیونوکلاید نفتی 40 K در مقادیر قابل ملاحظه اندازه گیری شد که در این میان هیچ اختلاف معنی داری میان ماهیان صید شده در سه منطقه جغرافیایی فوق دیده نشد .