کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در فرایند منطقه بندی مطالعات حمل و نقل مطالعه موردی: طرح جامع حمل ونقل کشور

اولین مساله ای که قبل از مدلسازی تقاضای حمل و نقل باید به آن پرداخته شود منطقهبندی و تعیین محدوده مناطق مطالعاتی می باشد. دلیل این امر آن است که به واسطه گستردگی اطلاعات، عملا امکان جمع اوری و تحلیل رفتار حمل و نقلی تک تک نهاده های سیستم حمل ونقل وجود نخواهد داشت. از این رو در روش برنامه ریزی حمل و نقل هم فزون با بهره گیری از مدل ساده شده واقعیت با استفاده از المانهای منطقه وشبکه تقاضای سفر مدل می شود. تعیین محدوده مناطق مطالعاتی به دلیل اهمیت آن در برنامه ریزی حمل و نقل نیاز به تجربه و دقت کافی دارد. از طرفی با توجه به کمبود منابع تئوریک مدون برای فرایند منطقه بندی ، تدوین الگوریتمی جامع برای آن نیاز به مطالعات گسترده ای دارد . خوشبختانه در سالهای اخیر ابزارهای کارآمدی در اختیار برنامه ریزان حمل و نقل قرار گرفته که می تواند نقش موثری در حل مسائل پیچیده حمل و نقل از جمله منطقه بندی مورد استفاده در مطالعات جامع حمل ونقل کشور ارائه میدهد. بدین منظور در وهله اول نخست فرایند تعیین مراکز ثقل اولیه کشور با استفاده ازامار جمعیتی و امار جابجایی محصولات کشاورزی صنعتی و معدنی بین مراکز عمده تولید و فراوری در سطح کشور و در مرحله بعدی، فرایند تعیین مرز منابع با توجه به حوزه نفوذ هر یک از مراکز ثقل مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه بکارگیری فرایند فوق منجر به شناسایی 56 منطقه در سطح کشور گردیده که در مراحل بعدی بعنوان مبنای جمع آوری اطلاعات مرحله مدلسازی تقاضای سفر مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

کلیدواژه ها:

منطقه بندی ، مرکز ثقل ، طرح جامع حمل و نقل ، اصل پارتو