ارزیابی عملکرد خطوط تاکسی در شبکه‌های شهری با استفاده از روش تلفیقی تحلیل پوششی داده‌ها و تحلیل سلسله مراتبی

تاکسی به عنوان یکی از مدل‌های حمل و نقل درون شهری سهم به سزایی در جابه‌جایی مسافرین دارد. بنابراین ارزیابی عملکرد و ساماندهی این طریقه در شرایط فعلی شهرهای کشور بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش یک روند کمی به منظور ارزیابی خطوط تاکسی ارائه می‌گردد. در طی این روند، ابتدا شاخص‌های عملکردی مناسب و کارا برای یک خط تاکسی تعریف شده و نحوه محاسبه آن‌ها نیز بیان خواهد شد. سپس با استفاده روش تحلیل پوششی داده‌ها DEA و هم‌چنین روش تلفیقی تحلیل پوششی داده‌ها و تحلیل سلسله مراتبی AHP/DEA،مدل‌هایی برای ارزیابی خطوط تاکسی ارائه خواهد شد در این مدل‌ها شاخص‌های ورودی و خروجی یک خط تاکسی تعیین شده و کارایی خطوط سنجیده می‌شود. خروجی نهایی مدل‌ها، رتبه‌بندی خطوط تاکسی است. با مشخص شدن خطوط ناکارا در این رتبه‌بندی، راهکارهایی برای بهبود وضعیت خطوط و کارا شدن ان‌ها ارائه می‌گردد. نتایج این مطالعه نشان داد که استفاده از روش AHP/DEA برای رتبه‌بندی خطوط تاکسی بسیار مؤثر می‌باشد. زیرا این روش کاستی‌های هر دو روش DEA,AHP را مرتفع می‌کند. بهترین و اجرایی‌ترین راهکار در افق کوتاه‌مدت به منظور بالا بردن کارایی خطوط تاکسی، بهینه کردن ناوگان است. راهکار مؤثر دیگر، کاهش شاخص هزینه است که این کاهش با تبدیل ناوگان به ناوگان ون میسر می‌شود. دستاوردهای این مطالعه، ارائه یک برنامه در محیط نرم‌افزار C++ برای محاسبه شاخص های خطوط تاکسی و تهیه برنامه‌ای در محیط نرم‌افزار GAMS برای ارزیابی و رتبه‌بندی خطوط است و لذا، قابلیت استفاده از نتایج این مطالعه برای تمامی سازمان‌های تاکسیرانی در کشور وجود دارد.

کلیدواژه ها:

تاکسی خطی ، شاخص‌های عملکردی ، روش DEA ، روش AHP/DEA ، رتبه‌بندی