علوم مغز و اعصاب، روشی نوین جهت ارزیابی و اندازه گیری حس معنویت در بناهای مذهبی(با تاکید بر بررسی تاثیر هندسه و تناسبات به کاررفته در محراب مساجد)

محراب قبله گاه و گنجینه ای در درون خانه خدا است و بی تردید از جلوه های اصیل هنر اسلامی است که با عبادات اسلامی پیوند می خورد. ساختمان محراب تصویری از یک دروازه و دریچه ای به سوی خدا است که با هندسه و تناسبات خاص خود انسان را به سوی عالم بالا می خواند. لذا محراب به عنوان نقطه شاخص مسجد موردتوجه پژوهش حاضر قرارگرفته است. هدف از پژوهش حاضر استخراج انواع هندسه و تناسبات به کاررفته در محراب مساجد و بررسی تاثیر آن بر احساسات معنوی استفاده کنندگان از این فضای الهی است. در این راستا نوروساینس به عنوان ابزاری در جهت یافتن مطلوب ترین حالت معرفی می گردد. فرضیه پیش رو آن است که فرم های مختلف محراب ازجمله پلان نیم هشت معمولی، هشت و نیم هشت، کشکولی، نیم هشت نگینی، بیضی و نیم دایره هریک تاثیرات متفاوتی بر ادراک انسان از فضای محراب دارد. لذا پژوهش حاضر به دنبال یافتن میزان این تاثیر و یافتن مطلوب ترین هندسه و تناسبات برای محراب می باشد. در این راستا تناسبات گوناگون عرض به ارتفاع در محراب برخی مساجد شاخص سنتی و مدرن در شهر اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفت و این نتیجه حاصل شد که با توجه به میزان به کارگیری تناسبات 1 به 2 در محراب اکثر مساجد این تناسب تاثیر مطلوب تری بر استفاده کنندگان خواهد داشت. هم چنین می توان گفت استفاده از علوم مغز و اعصاب به عنوان ابزاری نوین در معماری می تواند در یافتن مطلوب ترین حالت، به یاری طراحان بناهای مذهبی بیاید.

کلیدواژه ها:

محراب ، مسجد ، معماری اسلامی ، هندسه و تناسبات ، علوم مغز و اعصاب