بررسی اثر قرق مراتع بر پوشش سطحی و حفاظت خاک

از جمله مهمترین چالش های پیش روی بشر در قرن بیست و یکم تأمین آب و حفاظت خاک است که متأسفانه عدم توجه به آنها تاکنون علی الخصوص در ایران علیرغم بلعیدن اعتبارات هنگفتی از درآمد کشور توفیق زیادی در بهبود وضعیت و شرایط آن حاصل نشده است و قرق یکی از عملیات اصلاحی مهم است که به منظور احیاء مراتع همه ساله بطور متوسط در سطح 20000 هکتار در استان لرستان 1 به اجرا درمی آید که می تواند تبعات مثبت و منفی زیست محیطی و اجتماعی بدنبال داشته باشد که یکی از مهمترین اثرات مثبت آن علاوه بر تولید علوفه حفاظت خاک و بهبود پوشش سطح خاک است . به منظور بررسی کمی و کیفی اثرات قرق بر پوشش گیاهی و خاک طرح بررسی قرق با احداث حصار از سال 1376 به مدت 8 سال در ایستگاه تحقیقاتی گیاهان مرتعی در گردنه زاغه که با استفاده از تر انسکتها و کوادراتهای دائمی در داخل و خارج قرق و مقایسه آنها به اجرا درآمد، مشاهده شد که عامل حفاظت خاک شامل فاکتورهای تاج پوشش گیاهی، لاشبرگ و سنگ و سنگریزه از 74 درصد در سال 77 به 95/65 درصد در سال 83 ارتقاء یافت . همچنین میزان لاشبرگ که از عوامل مؤثر در ن فوذپذیری و بهبود بافت خاک است از 6/9 درصد درعرصه مورد چرا به 14/3 درصد در داخل قرق ارتقاء پیدا نمود و فاکتور پوشش تاجی از 21/9 به 48/8 درصد افزایش یافت ضمن اینکه هرچند حفاظت خاک از 74 درصد به 95/65 درصد ارتقاء یافته است، اما فاکتور سنگ و سنگریزه از 19/7 به 17/85 درصد کاهش داشته است یعنی تقریباً 2 درصد آن با لاشبرگ و تاج پوشش پوشیده شده و خاک لخت از 51/64 به 19/2 تنزل یافته است که نشان می دهد، تغییرات کمی و کیفی است و این در حالی است که در برخی از سالها تفاوت میزان خاک لخت در داخل و خارج عرصه به 400 درصد می رسد که عامل اصلی تفاوت در نوسانات تاج پوشش نهفته است . بهر حال پوشش سطح خاک فاکتوری است که از پارامترهای تاج پوشش گیاهان، لاشبرگ و بقایای آلی و میزان سنگ و سنگریزه تشکیل شده و در واقع قسمتی از سطح خاک است که از ضربه مستقیم قطرات باران و انرژی جنبشی آنها یا عامل Splash erosion در امان است و ارتباط مستقیمی با حفاظت خاک دارد . یکی از نکات قابل توجه این بود که در سال سوم تقریباً کلیه اهداف محقق گردید یعنی طولانی بودن قرق همیشه به معنی دستیابی به نتایج بهتر نیست که به تفضیل در اصل مقاله مورد بحث قرار خواهد گرفت

کلیدواژه ها:

قرق مراتع ، حفاظت خاک ، پوشش خاک ، فرسایش پاشمانی