شناسایی نقاط فرسایش پذیر جهت اولویت بندی عملیات آبخیزداری در حوره های آبخیز

در برنامه ریزی کنترل فرسایش ابتدا لازم است که یک بررسی جامع از چندین عامل موثر در فرسایش خاک به عمل آید . این بررسیها خصوصاً در اراضی بحرانی حوزه های آبخیز بسیار لازم و ضروری است و اگر در یک حوزه آبخیز مناطقی از نظر فرسایش خاک حالت بحرانی داشته باشند ، با شناسایی دقیق آنها بدون تجزیه و تحلیل جامع آبخیزو تهیه طرح کامل آبخیزداری عملیات کنترل و مبارزه با فرسایش مقدور و معقول خواهد بود . لذا نخستین گام در جلوگیری از فرسایش خاک و حفظ و احیاء اراضی وتوسعه منابع طبیعی تجدید شونده ، شناسایی نقاط فرسایش پذیر و اولویت بندی آنها جهت اجرای برنامه ها و عملیات حفاظت خاک و آبخیزداری می باشد . فرسایش خاک یکی از مشکلات بزرگ اقتصادی ، اجتماعی و زیست محیطی شناخته شده و در اغلب کشورهای جهان برای مبارزه و کنترل آن کوشش فراوان و هزینه های هنگفت در نظر گرفته شده است . فرسایش خاک یا سائیدگی تدریجی خاک شدیداً بستگی به حجم آب جاری در سطوح، شدت ضربات باران و خصوصیات فیزیکی خاک دارد . برای اولین بارماسگرو (1947) بین میزان فرسایش وعوامل مؤثر آن یک رابطه ریاضی ارایه نمود ).8) الیزابت (1985) توانایی فرسایش مناطق را بااستفاده از وضع رسوبات مورد بررسی قرارداد . جورج ویک وبراک (1989) به منظورمطالعه وکنترل فرسایش ازیک روش سیستمی استفاده نمودندوکلیه عوامل مؤثر درفرسایش رامدنظرقراردادند ).7) چیانگ و تی سای (1996) به منظور ارزیابی فرسایش وبرآورد مقدار کمی آن در مناطق کوهستانی تایوان اقدام به برداشت اطلاعات صحرایی بطور گسترده از حوزه آبخیز نمودند ).6) درایران نیزباتوجه به عدم دسترسی به آمار و اطلاات فرسایش در اغلب طرح های آبخیزداری بااستفاده ازعوامل مؤثردرفرسایش؛ میزان فرسایش پذیری برآورد و مناطق حوزه آبخیزاز نظر فرسایش طبقه بندی گردیده است . اردشیری (1368) ازطریق ارزیابی عوامل مؤثردرفرسایش خاک ورسوبزایی میزان تولید رسوب در حوزه آبخیزرا برآوردکرده است . اوتعدادی ازروشهای تجربی موجود به منظور ارزیابی فرسایش خاک و برآوردتولید رسوب در حوزه آبخیز را موردبررسی قرارداده است ).1) بیرودیان (1990) مدل اسکالوگرام را درارزیابی و برنامه ریزی کنترل فرسایش خاک بکار برد و متغیرهاییکه درفرسایش تاثیر دارند را شیب زمین؛ سنگ مادری؛بافت وساختمان خاک؛پوشش محافظ زمین؛کاربری اراضی وبالاخره فرسایش جاری درنظر گرفت ).3) هدف اصلی این بررسی تهیه یک برنامه مناسب برای عملیات کنترل فرسایش در مناطقی که حالت بحرانی دارد بوده و این برنامه با توجه به آسیب پذیری اراضی نسبت به فرسایش خواهد بود . دیگر اهداف این مطالعه شناسایی مناطقی است که بیشترین فرسایش پذیری راداشته و همچنین تشخیص عامل اصلی فرسایش خاک می باشد